Egas Moniz: geniusz, pechowiec czy pomyłka Komitetu Noblowskiego?

StreszczeniePortugalski neurolog Antonio Egas Moniz jest jedną z najbardziej intrygujących postaci w historii medycyny. O ile wynalezienie w 1927 r. angiografii jest jego trwałą zasługą, 0 tyle wynaleziona przez niego w 1935 r. lobotomia została czarną legendą psychiatrii, choć sporadycznie wykonuje się ją i dziś. Pojawiły się nawet postulaty odebrania Monizowi Nagrody Nobla przyznanej w 1949 r. za wynalezienie lobotomii. Moniz rzeczywiście ponownie opisał lobotomię, pierwotnie wprowadzoną w 1888 r. przez szwajcarskiego psychiatrę Gottlieba Burckhardta, a następnie zapomnianą. Rozpowszechnienia jednak tej metody, w tym jej nadużyć, dokonali głównie amerykańscy neurolodzy Walter Freeman i James Watts. Poza nauką Moniz był wyjątkowo barwną postacią, m.in. zasłużonym politykiem, ministrem spraw zagranicznych Portugalii i przewodniczącym jej delegacji na pokojowej konferencji w Wersalu, w 1951 r. proponowano mu nawet objęcie stanowiska prezydenta Portugalii. Był również wszechstronnie uzdolnionym humanistą i pisarzem, nawet ekspertem gier hazardowych. Osoba Moniza wymyka się czarno-białym ocenom, zdecydowanie zasługując na reewaluację z dzisiejszej perspektywy historycznej.

Portuguese neurologist António Egas Moniz is one of the most intriguing figures in the history of medicine. While an invention of angiography in 1927 is his acknowledged merit, lobotomy, invented in 1935 became a black legend of psychiatry, although sporadically it is performed also today. There are even postulates to withdraw the Nobel Prize, which Moniz received in 1949 for inventing the lobotomy. Moniz in fact re-invented lobotomy, primarily introduced in 1888 by a Swiss psychiatrist Gottlieb Burckhardt and later forgotten. Its popularisation, including its abuses was chiefly done by American neurologists Walter Freeman and James Watts. Aside the science, Moniz was an exceptionally colourful person, a merited politician, Portuguese minister of foreign affairs, the head of its delegation at Versailles in 1918, in 1951 he was even proposed a position of a President of Portugal. He was a versatile humanist and a writer, even a gambling expert. His person is hard for black and white evaluation, definitely deserving a re-evaluation from today's historical perspective.