Padaczka a cytokiny prozapalne. Immunomodulujące właściwości leków przeciwpadaczkowych

StreszczeniePadaczka należy do chorób układu nerwowego o złożonym i wieloczynnikowym podłożu. Wiele dowodów wskazuje na udział układu immunologicznego w mechanizmach powstawania napadów padaczkowych. W licznych zwierzęcych modelach padaczki napady drgawkowe indukowane chemicznie lub elektrycznie prowadzą do aktywacji komórek glejowych i zwiększonej ekspresji cytokin prozapalnych (IL-1ß, TNF-α, IL-6). Z badań wynika, że układ IL-1ß/IL-1Ra może modulować aktywność drgawkową w odniesieniu do pobudliwości neuronalnej, a egzogenna IL-1ß charakteryzuje się właściwościami prodrgawkowymi. Działanie IL-6 i TNF-α ma złożony charakter (efekty zarówno pobudzania, jak i hamowania napadów drgawkowych zależne m.in. od ich stężenia oraz typu receptorów zaangażowanych w odpowiedź). W badaniach in vitro i in vivo stwierdzano także wpływ leków przeciwpadaczkowych na stężenie cytokin (np. walproinian hamował produkcję TNF-α i IL-6 w komórkach ludzkiej białaczki). U pacjentów z padaczką (w tym badania ex vivo) notowano m.in. zwiększone stężenia IL-1ß, IL-2, IL-5, IL-6 lub TNF-α w wyniku działania karbamazepiny, kwasu walproinowego i fenytoiny. W pracy przedstawiono przegląd danych dotyczących potencjalnej roli cytokin prozapalnych w patogenezie napadów padaczkowych i wskazano na wpływ leków przeciwpadaczkowych na stężenie cytokin.

Epilepsy is a complex and multifactorial phenomenon. Accumulating evidence suggests that the immune system may play an important role in neuronal excitability and epileptogenesis. In many animal models of epilepsy, seizures induced chemically or electrically cause glial activation and increased expression of pro-inflammatory cytokines (IL-1ß, TNF-α, IL-6). The studies show that the IL-1ß/IL-1Ra system may modulate epileptic activity and contribute to neuronal excitability. Exogenous IL-1ß has pro-convulsive properties. The action of TNF-α and IL-6 is complex (either stimulating or inhibitory action of these cytokines on seizures, depending on their concentration and the type of receptors involved in the response). In vitro and in vivo experiments show that antiepileptic drugs could affect cytokine levels (e.g. valproate significantly inhibited production of TNF-α and IL-6 by human monocytic leukaemia cells). In epilepsy patients studies (including ex vivo) show elevated levels of IL-1ß, IL-2, IL-5, IL-6 or TNF-α after carbamazepine, valproic acid and phenytoin. This review surveys the current state of knowledge regarding effects of pro-inflammatory cytokines on seizure pathogenesis. Cytokine modulatory actions of some antiepileptic drugs are also discussed.