آشنایی با موضوع
اعمال داروشناختی به دو گروه فارماکوکینتیک و فارماکودینامیک تقسیم میشوند. به زبان ساده، فارماکوکینتیک توصیفکننده آن چیزی است که بدن بر روی دارو انجام میدهد، و فارماکودینامیک توصیفکننده آن چیزی است که دارو بر روی بدن انجام میدهد. دادههای فارمارکوکینتیک درباره جذب توزیع، متابولیسم و دفع دارو در بدن میباشد. داروهای فارماکودینامیک آثار دارو بر روی سلولهای مغز و سایر بافتهای بدن را بررسی میکند.
فارماکودینامیک مطالعه تاثیرات فیزیولوژیک داروها بر بدن و سایر ریز جاندارها
(میکرو ارگانیسم)ها یا انگلها است. علاوه بر این، ساز و کار اثر داروها و تاثیر غلظت دارو بر اثر دارو از مباحث مورد بحث در مبحث فارماکودینامیک است. فارماکودینامیک به طور خلاصه اثر دارو بر بدن است در حالی که فارماکوکینتیک، تاثیر بدن بر دارو را بررسی می کند.
تاثیرات بر روی بدن
اغلب داروها یا از یک فرآیند فیزیولوژیک/زیستی-شیمیایی تقلید می کنند یا از آن جلوگیری می کنند و در حیوانات از فرآیندهای پاتولوژیک جلوگیری می کنند یا این که فرآیندهای حیاتی در انگلهای خارجی و داخلی یا ریز جاندارها را مانع می شوند.
فارماکودینامیک پنچ نوع عمل را در مورد داروها بررسی می کند:
1- پایین آورنده(Depressing)
2- محرک(Stimulating)
3- سمی بودن بر سلول ها
4- بر انگیختن
5- جای گذاری مواد
تأثیرات بر روی بدن
اغلب داروها یا از یک فرایند فیزیولوژیک/زیستی-شیمیایی تقلید میکنند یا از آن جلوگیری میکنند و در حیوانات از فرایندهای پاتولوژیک جلوگیری میکنند یا این که فرایندهای حیاتی در انگلهای خارجی و داخلی یا ریز جاندارها را مانع میشوند.
فارماکوداینامیک پنج نوع عمل را در مورد داروها بررسی میکند:
پایین آورنده(Depressing)
محرک(Stimulating)
سمی بودن بر سلولها
برانگیختن
جای گذاری مواد
فعالیت دلخواه
فعالیت دلخواه داروها به این صورت فهرست میشود
شکستن غشای سلولی
واکنش شیمیایی
بر همکنش با آنزیمهای پروتئینی
بر همکنش باپروتئینهای ساختاری
بر همکنش باپروتئینهای حامل
بر همکنش با کانالهای یونی
پیوند لیگاندی با گیرنده ها (هورمونی، انتقال دهنده عصبی)
فعالیت غیر دلخواه
افزایش احتمال جهش
انبوه اثراتی که منجر به مرگ میشود
بر همکنش (افزودنی، افزاینده یا متابولیک)
اثر مخرب فیزیولوژیک یا وضعیت غیرعادی مزمن
پنجرهٔ درمانی
پنجرهٔ درمانی (Therapeutic Window)، بازهٔ مقدار دارویی است که بین مقداری که اثر مطلوب را میدهد و مقداری که اثر عکس (نامطلوب) میدهد، میباشد. برای مثال، داروهایی با پنجرهٔ درمانی کوچک، باید با احتیاط مورد استفاده قرار گیرند، در واقع احتیاط بدین معناست که غلظت دارو در خون به طور مرتب اندازهگیری شود، زیرا این نوع داروها به آسانی اثر خود را از دست میدهند یا اثر عکس(adverse effect) میدهند.
فارماکودینامیک
ملاحظات اصلی فارماکودینامیک عبارتند از محل مولکولی اثر، منحنی دوز - پاسخ، شاخص درمانی (therapeutic index)، و پیدایش تحمل، وابستگی، و علایم ترک.
- محل ملکولی اثر دارو:
محل مولکولی اثر دارو با اندازهگیریهای آزمایشگاهی مشخص میشود و ممکن است به درستی برهمکنشهای دارو - گیرنده مسئول آثار بالینی دارو را مشخص کند یا نکند؛ این آثار بالینی بهنوبه خود بهطور تجربی در طبی کارآزمائیهای بالینی بهدست میآیند.
- منحنی دوز - پاسخ:
منحنی دوز - پاسخ، آثار یک دارو را در مقابل غلظت پلاسمائی آن ترسیم میکند. قدرت (potency) به نسبت دوز دارو به اثر بالینی آن اطلاق میشود. برای مثال ریسپریدون از اولانزاپین قویتر است، چرا که اثر درمانی ۴ میلیگرم ریسپریدون قابل مقایسه با ۲۰ میلیگرم اولانزاپین است. البته، چون هر دو میتوانند در دوزهای مناسب خود، پاسخ درمانی مشابهی ایجاد کنند. کارآئی بالینی (clinical efficacy) ریسپریدون و اولانزاپین معادل میباشد.
- شاخص درمانی:
شاخص درمانی، نسبت دوز سمی دارو به بیشترین دوز مؤثر آن است. برای مثال، داروهائی مانند لیتیوم شاخص درمانی کمی دارند، بنابراین برای اجتناب از مسمومیت باید غلظت پلاسمائی را به دقت پایش نمود.
- تحمل، وابستگی، و علایم ترک:
هنگامیکه فردی پس از مدتی به داروی خاصی کمتر پاسخ میدهد، نسبت به آثار دارو 'تحمل' پیدا شده است (۱). پیدایش تحمل میتواند همراه با ظهور وابستگی فیزیکی باشد که عبارت است از نیاز به ادامه مصرف دارو بهمنظور جلوگیری از پیدایش علایم ترک.
(۱). کدامیک از عوارض داروئی زیر مربوط به مصرف بنزودیازپینها نمیباشد؟ (دوره هفتم)
الف ـ حالت خوابآلودگی ب ـ حالت فراموشی
ج ـ پیدایش علایم تاردیودیسکنزی د ـ بدتر شدن آپنه خواب
در این صفحه تعداد 1214 مقاله تخصصی درباره فارماکودینامیک که در نشریه های معتبر علمی و پایگاه ساینس دایرکت (Science Direct) منتشر شده، نمایش داده شده است. برخی از این مقالات، پیش تر به زبان فارسی ترجمه شده اند که با مراجعه به هر یک از آنها، می توانید متن کامل مقاله انگلیسی همراه با ترجمه فارسی آن را دریافت فرمایید.
در صورتی که مقاله مورد نظر شما هنوز به فارسی ترجمه نشده باشد، مترجمان با تجربه ما آمادگی دارند آن را در اسرع وقت برای شما ترجمه نمایند.
در صورتی که مقاله مورد نظر شما هنوز به فارسی ترجمه نشده باشد، مترجمان با تجربه ما آمادگی دارند آن را در اسرع وقت برای شما ترجمه نمایند.