آشنایی با انواع عدسی عینک طبی

تعداد زیادی از شما که قصد دارید این مطلب را بخوانید، مانند گذشته‌ی من هستید و اطلاعات زیادی از انواع عدسی عینک ندارید. چون خودم هم شرایط شما را داشتم و می‌دانم که چه نوع دغدغه‌ای برای انتخاب عینک مناسب خودتان دارید، تلاش می‌کنم که ظرف پنج دقیقه‌ی پیش رو، شما را چند گام برای انتخاب عینک مطلوب‌تان پیش ببرم. در این مطلب، انواع عدسی عینک را بر اساس سه دسته‌بندی، یعنی جنس، نوع پوشش و ضریب شکست برای شما شرح می‌دهیم و چند نکته‌ی مناسب دیگر را نیز به شما ارائه می‌کنیم.

انواع عدسی عینک از نظر جنس

• عدسی شیشه‌ای

ابتدایی‌ترین انواع عدسی عینک، از جنس شیشه بودند. عدسی‌های شیشه‌ای هرچند برای تقویت بینایی مناسب بودند، ولی هم سنگین بودند و هم به دلیل قابل شکستن بودن، تهدیدی جدی برای آسیب به چشم به حساب می‌آمدند. به همین دلیل، رفته‌رفته محبوبیت آن‌ها کم‌تر شد و جای خود را به نسل‌های جدیدتر از انواع عدسی عینک دادند.

• عدسی پلاستیکی

اولین گونه از عدسی‌های پلاستیکی که سبک هم بودند، در سال ۱۹۴۷ میلادی وارد بازار شدند. در ساخت عدسی‌های پلاستیکی، از پلیمرهای پلاستیکی به نام سی‌آر ۳۹ استفاده می‌شد. عدسی‌های پلاستیکی وزنی معادل نیمی از وزن عدسی‌های شیشه‌ای داشتند، قیمت‌شان پایین‌تر بود و کارایی بهتری برای تقویت بینایی داشتند. همین عوامل سبب شده تا این نوع عدسی از انواع عدسی عینک، هنوز هم طرفداران خود را داشته باشد.

• عدسی پلی‌کربنات

اوایل دهه‌ی ۱۹۷۰ بود که عدسی‌های پلی‌کربنات، اولین بار در عینک‌های ایمنی استفاده شدند. چند سال بعد از اثبات کارایی آن‌ها، پلی‌کربنات در تولید عینک‌های طبی نیز به کار گرفته شد. سبک‌تر بودن و مقاوم‌تر بودن عینک‌های پلی‌کربنات نسبت به عینک‌هایی که با پلاستیک سی‌آر ۳۹ تولید می‌شدند، علت کارایی بیشتر این دسته از انواع عدسی عینک برای عینک کودکان، عینک ایمنی و عینک ورزشی بود.

• عدسی تریوکس

نوع دیگری از عدسی پلی‌کربنات است که عدد آبه‌ی آن بالاتر است. فرق دیگر عدسی تریوکس با عدسی پلی‌کربنات این است که نسبت به آن سبک‌تر است؛ ولی عدسی پلی‌کربنات از عدسی تریوکس باریک‌تر است.

• عدسی پلاستیکی با ضریب شکست بالا

تقاضای روزافزون مردم برای عینک‌های باریک‌تر و سبک‌تر، مقدمه‌ای برای معرفی عدسی‌های پلاستیکی با ضریب شکست بالا شد. این نسل جدید از انواع عدسی عینک، چون ضریب شکست بالاتری داشتند، نسبت به عینک‌های از جنس پلاستیک سی‌آر ۳۹ سبک‌تر و نازک‌تر بودند.

انواع عدسی عینک از نظر پوشش عدسی

علاوه بر جنس بافت خود عدسی، پوشش‌هایی هم برای بیشتر عدسی‌های استفاده می‌شود که کارایی آن‌ها را بهتر کند. در این قسمت، به این موارد می‌پردازیم.

• پوشش ضد بازتاب

وجود پوشش ضد بازتابی در انواع عدسی عینک، میزان انعکاس نور در عدسی را به‌شدت کاهش می‌دهد و ایجاد ارتباط چشمی مخاطب‌تان با شما را به‌ویژه در شب، بسیار راحت‌تر می‌کند. معضل انعکاس نور در عینک شما هنگامی که از خود عکس می‌گیرید، با استفاده از عدسی‌هایی که از این پوشش بهره می‌برند، برطرف خواهد شد. اگر قصد خرید عینکی دارید که عدسی ضریب شکست بالایی دارد، مطمئن شوید که پوشش ضد بازتاب نیز دارد؛ زیرا هرچه میزان ضریب شکست عدسی بالاتر برود، میزان انعکاس نور نیز در آن بیشتر می‌شود. عدسی‌های با ضریب شکست بالا، حدود ۵۰ درصد بیشتر از عدسی‌های از جنس پلاستیک سی‌آر ۳۹، نور را بازتاب می‌دهند.

• پوشش ضد خش

همه‌ی عدسی‌های سبک، جنس نرم‌تری دارند و در برابر خراش و خش، آسیب‌پذیرتر هستند؛ ولی عدسی‌های پلی‌کربنات، در عین این‌که نرم‌ترین نوع از انواع عدسی عینک هستند، بیشترین میزان مقاومت را در برابر انواع آسیب‌ها نیز دارند.

• پوشش ضد مه

مه‌گرفتگی عینک در آب‌وهوای سرد، ‌ معضل قابل‌توجهی است که در برخی از موارد می‌تواند خطرآفرین هم باشد. پوشش ضد مه را می‌توان روی انواع عدسی عینک، ازجمله عدسی‌های پلاستیکی، پلی‌کربنات، پلاستیک با ضریب شکست بالا و فتوکرومیک تعبیه کرد.

• پوشش ضد فرابنفش

عدسی‌های پلی‌کربنات و نیز تقریباً همه‌ی عدسی‌های با ضریب شکست بالا، پوشش ضد فرابنفش را در بافت خود دارند؛ اما اگر قصد خرید عینک‌هایی با عدسی پلاستیکی سی‌آر ۳۹ دارید، حواس‌تان باشد که از پوشش ضد فرابنفش برای این عدسی‌ها استفاده شده باشد.

• پوشش فتوکرومیک

عدسی‌های فتوکرومیک، این قابلیت را دارند که وقتی شما در معرض اشعه‌ی فرابنفش خورشید قرار می‌گیرید، تیره شوند تا محافظت بهتری از چشمان شما بکنند و زمانی که در مقابل نور مستقیم خورشید نیستید، شفاف شوند.

• عدسی پلاریزه

از عدسی‌های پلاریزه، بیشتر در عینک‌های آفتابی استفاده می‌شود و بیشتر در عینک‌های با رنگ خاکستری و قهوه‌ای به کار گرفته می‌شوند. عدسی‌های پلاریزه میزان درخشش و انعکاس نور از عینک را تا میزان زیادی کاهش می‌دهند و قدرت دید را بالا می‌برند. بسیاری از ماهی‌گیران، برای این‌که در برابر آفتاب دید بهتری به درون آب داشته باشند، از عینک‌هایی با این نوع عدسی استفاده می‌کنند.

انواع عدسی عینک از نظر ضریب شکست

در جدول زیر، فهرستی از محبوب‌ترین انواع عدسی عینک به ترتیب ضریب شکست و ضخامت آن‌ها آمده که بیان‌گر ترتیب قیمتی آن‌ها نیز هست. همه‌ی موارد به غیر از مورد آخر، از جنس پلاستیک و پلاستیک با ضریب شکست بالا هستند. در این جدول و هم‌چنین در قسمت‌هایی از متن، از مقیاس‌هایی به نام «ضریب شکست» و «عدد آبه» استفاده شده که در ادامه، درباره‌ی این دو مورد هم توضیح می‌دهیم.

ضریب شکست چیست؟

ضریب شکست، معادل سرعت نور در خلأ، تقسیم بر سرعت نور در یک ماده است. به‌طور مثال، وقتی می‌گوییم که ضریب شکست پلاستیک سی‌آر ۳۹، برابر با ۱.498 است، یعنی سرعت حرکت نور در این نوع عدسی، نصف سرعت حرکت نور در خلأ است. بنابراین هرچه ضریب شکست یک ماده بالاتر باشد، توان بیشتری برای شکست نور دارد. یعنی هرچه ضریب شکست یک عدسی بیشتر باشد، نیاز به مقدار کمتری از آن جنس برای شکست نور داریم که این عامل، سبب سبک‌تر شدن عدسی عینک می‌شود.

با این توصیف، در عدسی‌های سی‌آر ۳۹ که کمترین ضریب شکست معادل ۱.498 دارند، لازم است که مقدار بیشتری از این پلاستیک استفاده شود تا شکست نور را به مقدار کافی انجام دهند؛ پس ضخیم‌ترین نوع از انواع عدسی عینک هستند. از سوی دیگر عدسی‌های با ضریب شکست بالا از ۱.۷۰ تا ۱.۷۴، توان بیشتری برای شکست نور دارند و مقدار کمتری از این نوع پلاستیک در تولید آن‌ها به کار می‌رود؛ پس باریک‌ترین نوع از انواع عدسی عینک هستند.

عدد آبه چیست؟

عدد آبه نشان می‌دهد که اشعه‌ی نور پس از عبور از عدسی، چه‌قدر پخش می‌شود. هرچه عدد آبه در یک عدسی پایین‌تر باشد، میزان پاشش نور در آن بیشتر می‌شود که عدم انطباق کانونی کروماتیک را در پی دارد؛ یعنی به جای این‌که تصاویر شفافی از اشیاء پیرامونی داشته باشیم، هاله‌هایی رنگی در اطراف آن‌ها می‌بینیم.

عدسی‌های چندکانونه

در حالی که بیشتر عدسی‌ها تک‌کانونه هستند، عدسی‌هایی نیز وجود دارند که بیشتر برای افرادی توصیه می‌شود که قدرت بینایی‌شان، در شرایط عادی نیست. عدسی‌های چندکانونه، متشکل از دو کانون یا بیشتر هستند تا دیدن تمام اشیاء در تمام فاصله‌ها، آسان‌تر باشد. عدسی‌های چندکانونه معمولاً برای افراد بالای چهل سال که دچار پیرچشمی هستند، تجویز می‌شود؛ اما گاهی کودکان و جوانانی که مشکلاتی در بینایی مانند تمرکز کردن بر یک متن دارند نیز به این نوع از انواع عدسی عینک نیاز پیدا می‌کنند.

در عدسی‌های دوکانونه، قسمت پایین برای دیدن اجسام نزدیک تعبیه شده و قسمت بالا، برای دیدن اشیائی که دورتر قرار دارند. در عدسی‌های سه‌کانونه، کانون دیگری برای دیدن بهتر اجسام در فاصله‌ی متوسط نیز تعبیه شده است. فاصله‌ی متوسط یعنی به طول یک دست؛ مانند زمانی که با رایانه‌ی خود کار می‌کنید. کانون سوم در عدسی‌های سه‌کانونه، بین کانون بالا و پایین قرار دارد.

نتیجه گیری و جمع بندی

شاید برای خیلی از مردم فریم عینک، از نوع عدسی به‌کاررفته در عینک اهمیت بیشتری داشته باشد؛ در حالی که انتخاب درست نوع عدسی برای عینک در چهار مورد مهم، تأثیر مستقیم دارد: زیبایی ظاهر، راحتی، قدرت بینایی و ایمنی چشم. پس بیشتر از زمانی که برای انتخاب عینکی بر مبنای دل‌چسب بودن صرف می‌کنید، اطلاعات خود را از انواع عدسی عینک بالا ببرید و با مشورت با کارشناسان این حوزه، عدسی مطلوب خود را بشناسید تا تجربه‌ی خوبی در استفاده از عینک داشته باشید.