حتماً شما هم فواید بسیاری از سرکه سیب شنیده‌اید؛ اما، این مطالب چقدر صحت علمی دارند؟ سرکه سیب، آب تخمیرشده سیب‌های له شده است که حاوی اسید استیک، مواد مغذی مانند ویتامین B، ویتامین C و پلی‌فنول‌ها است. از سرکه سیب در سس سالاد و پخت و پز استفاده می‌شود؛ اما به طور سنتی به عنوان دارو نیز کاربرد دارد. استفاده از سرکه سیب به قرن‌ها پیش برمی‌گردد؛ زمانی‌که یونانیان باستان از آن برای درمان زخم استفاده می‌کردند و امروزه ادعاهایی مبنی بر اینکه سرکه سیب برای کاهش وزن، بهبود سلامت قلب، کاهش قند خون، سطح کلسترول سالم و بسیاری از موارد دیگر مفید است، وجود دارد. اما تحقیقات این ادعاها را تائید نمی‌کنند! مصرف سرکه سیب به ویژه در مقادیر زیاد ممکن است منجر به برخی عوارض جانبی و حتی خطرناک شود. با علم به این نکته که برای لاغری و کاهش وزن، داشتن فعالیت بدنی منظم در کنار رژیم غذایی سالم تاثیر به‌سزایی دارد، به بررسی عوارض احتمالی سرکه سیب برای لاغری می‌پردازیم.
اگر به دنبال کاهش وزن با سرکه سیب هستید، لازم است بدانید که یکی از عوارض احتمالی مصرف سرکه سیب، گاستروپارزی است. این بیماری شایع، معمولاً افراد مبتلا به دیابت را درگیر می‌کند و فلج جزئی معده نامی‌ده می‌شود. در این بیماری، اعصاب معده به درستی کار نمی‌کنند و معده قادر به تخلیه طبیعی غذا به روده نخواهد بود؛ در نتیجه، غذا برای مدت طولانی در معده می‌ماند.
در صورتی که فرد مبتلا به گاستروپارزی، 2 قاشق غذاخوری (30 میلی‌لیتر) سرکه سیب را همراه آب بنوشد، به طور قابل‌توجهی مدت زمان ماندگاری غذا در معده، در مقایسه با نوشیدن آب ساده، افزایش خواهد یافت. از عوارض مصرف سرکه سیب، خصلت اسیدی این ماده غذایی است که موجب افزایش اسیدیته معده شده و سرعت خروج غذا از معده و ورود آن به دستگاه گوارش تحتانی را کاهش می‌دهد. این عمل، موجب کُند شدن جذب مواد مغذی در جریان خون می‌شود و علائم گاستروپارزی را در افراد مبتلا به این بیماری بدتر خواهد کرد.
از دیگر عوارض مصرف سرکه سیب برای لاغری این است که ممکن است در برخی افراد اختلالات گوارشی ناخوشایندی ایجاد کند. در مطالعه‌ای که توسط محققان انجام شد، مشخص گردید افرادی که نوشیدنی حاوی سرکه سیب مصرف کرده بودند و طعم خوشایندی برای آن‌ها نداشت، به طور قابل‌توجهی احساس تهوع بیشتری نسبت به بقیه‌ی افراد داشتند.
همچنین، افرادی که مبتلا به ناراحتی معده هستند، ممکن است با مصرف سرکه سیب دچار تحریک بیشتر معده و اختلالات گوارشی شوند. شاید مصرف سرکه سیب موجب کُند شدن سرعت خروج غذا از معده به سایر قسمت‌های گوارشی شود و مدت زمان احساس سیری را در فرد افزایش و در نتیجه موجب کاهش وزن در فرد شود؛ اما، این موضوع می‌تواند منجر به بروز اختلالات گوارشی دیگر از جمله رفلاکس معده، نفخ، تهوع و... گردد.
برخی تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف سرکه سیب می‌تواند بر نحوه تنظیم سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 تأثیرگذار باشد. با این حال، این موضوع هنوز به طور کامل درک نشده است و نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. اما، برخی تحقیقات نشان داده که با توجه به ماهیت اسیدی سرکه سیب، مصرف مداوم آن موجب کاهش سطح قند خون خواهد شد و در صورتی‌که فردی مبتلا به دیابت باشد، سطح قند خون افت بیشتری خواهد یافت. از عوارض مصرف سرکه سیب، کاهش سرعت هضم غذا از معده و اختلال در مدیریت قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 است. از طرف دیگر، برخی تحقیقات نشان داده است که مصرف روزانه یک نوبت سرکه سیب در بیماران دیابتی نوع 2، میزان گلوکز و انسولین خون بعد از غذا را تغییر نخواهد داد.
در حال حاضر هیچ مطالعه کنترل شده‌ای در مورد مزایا و یا عوارض مصرف سرکه سیب بر سطح پتاسیم خون وجود ندارد. با این حال، در تحقیقی به ارتباط مصرف دوز بالای سرکه سیب و کاهش سطح پتاسیم خون و تحلیل استخوان در مدت زمان طولانی اشاره شده است. وجود سطح مناسبی از ماده معدنی پتاسیم در بدن، به عملکرد صحیح ماهیچه‌ها و اعصاب کمک می‌کند.
نمونه‌ای از عوارض سرکه سیب برای لاغری در خانمی 28 ساله که به مدت 6 سال روزانه 250 میلی‌لیتر سرکه سیب رقیق‌شده در آب مصرف کرده بود، مشاهده شد. کاهش سطوح پتاسیم، ناهنجاری‌های شیمیایی خون و پوکی استخوان از عوارض مشاهده شده در این فرد بود. پزشکان معالج او معتقد بودند مصرف روزانه‌ی دوز بالای سرکه سیب موجب می‌شود تا بدن برای حفظ اسیدیتهی خون، مواد معدنی را از استخوان‌ها خارج نماید و تشکیل استخوان‌های جدید را کاهش دهد.
پروبیوتیک‌ها و باکتری‌های مفیدی که در دستگاه گوارش وجود دارند، به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند. مخمرها در فرایند تهیه سرکه سیب، حضور دارند و به نظر می‌رسد که می‌توانند موجب افزایش باکتری‌های مفید دستگاه گوارش شوند. همچنین، وجود مواد آنتی‌اکسیدانی در سرکه سیب در تقویت سیستم ایمنی بدن موثر است؛ اما، این موضوع برای همه افراد صادق نیست و ممکن است در برخی افراد موجب تضعیف سیستم ایمنی گردد. با این حال، به دلیل عدم وجود تحقیقات جامع در مورد عوارض سرکه سیب برای لاغری و تضعیف دستگاه ایمنی، بهترین رویکرد در خصوص مصرف سرکه سیب این است که تعدیل و احتیاط لازم در این زمینه رعایت شود.
با وجود اینکه گزارش‌هایی از ارتباط میان مصرف سرکه سیب و آسیب به مری به خصوص در افراد با مشکلات پزشکی مشاهده شده است، اما هنوز بسیاری از افراد از عوارض مصرف سرکه سیب مطلع نیستند و از آن به عنوان نوشیدنی محبوب و درمانی استفاده می‌کنند. سرکه سیب همانند بسیاری از مواد اسیدی دیگر از جمله انواع ترشیجات، توانایی ایجاد سوزش گلو و مشکلات مربوط به مری از جمله التهاب و یا زخم را دارد. اسید استیک موجود در سرکه سیب می‌تواند موجب سوختگی گلو و ایجاد مشکلات مری در کودکان و بزرگسالان گردد؛ به خصوص اگر دوز بالایی از سرکه سیب به صورت روزانه مصرف شود.
از دیگر عوارض سرکه سیب برای لاغری این است که در صورت مصرف همزمان آن با برخی داروها، امکان تداخل دارویی وجود دارد. برای مثال:
- مصرف داروهای دیابت از جمله انسولین: از عوارض مصرف سرکه سیب در افرادی که انسولین یا داروهای محرک انسولین و سرکه سیب مصرف می‌کنند، کاهش قابل توجه سطح قند خون یا پتاسیم است.
- دیگوکسین (لانوکسین) : این دارو، به عنوان کاهش‌دهنده سطح پتاسیم خون تجویز می‌گردد و مصرف آن در ترکیب با سرکه سیب می‌تواند سطح پتاسیم بدن را بیش از حد کاهش داده و منجر به اختلالاتی در سطوح مواد شیمیایی بدن و تداخل در عملکرد ماهیچه‌ها شود.
- مصرف برخی دیورتیک‌ها (داروهای ادرارآور) : این داروها نباید با مقادیر زیاد سرکه سیب مصرف شوند؛ سرکه سیب خاصیت دیورتیک دارد و مصرف آن به همراه داروهای دیورتیک می‌تواند منجر به کاهش بیش از حد سطح پتاسیم بدن شود.
بهتر است افراد مبتلا به پوکی استخوان، بیماری‌های قلبی-عروقی، دیابت و بیماری‌های زمینه‌ای قبل از مصرف سرکه سیب با پزشک خود مشورت نمایند.
برخی مطالعات انسانی و حیوانی نشان داده است که مصرف مداوم سرکه سیب ممکن است موجب کاهش اشتها، تقویت احساس سیری و کاهش طبیعی کالری دریافتی شود؛ در نتیجه، کاهش وزن با سرکه سیب حاصل می‌گردد. اما، برخی مطالعات دیگر حاکی از این مطلب است که مصرف مقدار زیاد نوشیدنی محتوی سرکه سیب به دلیل مدر بودن و افزایش دفع ادرار، می‌تواند احساس گرسنگی را در فرد القا کرده و اشتها را افزایش دهد.
غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی از جمله اسید استیک موجود در سرکه سیب می‌تواند موجب از بین رفتن مواد معدنی، آسیب به مینای دندان و در نهایت پوسیدگی دندان‌ها شود. در مطالعه‌ای آزمایشگاهی مشخص شد که قرار دادن مینای دندان عقل به مدت 4 ساعت در غلظت‌های مختلفی از سرکه با سطوح اسیدی مختلف، منجر به از بین رفتن 1 تا 20 درصد از مواد معدنی دندان خواهد شد. البته، لازم به ذکر است که بزاق موجود در دهان به حفظ اسیدیته کمک می‌کند. اما، با این وجود، شواهدی وجود دارد که حاکی از رابطه عوارض سرکه سیب برای لاغری و دوز بالای مصرفی آن در طولانی مدت است که باعث فرسایش دندان‌ها خواهد شد.
ممکن است سرکه سیب برای چاقی، دیابت، عملکرد ورزشی، سنگ کلیه و بسیاری از اهداف دیگر استفاده شود، کالری پایینی داشته باشد و طعم خوبی به غذا ببخشد؛ اما، به عنوان داروی درمانی معجزه‌آسا محسوب نمی‌شود و هیچ مدرک علمی دقیقی جهت حمایت از این مطالب وجود ندارد. تحقیقات دانشمندان حاکی از آن است که سرکه سیب در کنار فواید و خواص منحصربه‌فردی که دارد، می‌تواند موجب عوارض جانبی احتمالی به خصوص در افراد مبتلا به مشکلات گوارشی و یا بیماری‌های زمینه‌ای شود. در این مطلب، به عوارض سرکه سیب برای لاغری پرداخته شد و همانطور که اشاره گردید، نوشیدن زیاد آن به دلیل اسیدیته بالا، می‌تواند منجر به آسیب دندان‌ها، مشکلات مری، معده، اختلالات گوارشی و برخی تداخلات دارویی شود و حتی ممکن است طعم قوی آن برای همه افراد مناسب نباشد. اگرچه برخی مطالعات امیدوارکننده در این رابطه وجود دارد، اما هنوز اطلاعات دقیق و جامعی در خصوص اثرات مثبت نوشیدن سرکه سیب در کاهش وزن وجود ندارد.
منابع:
- https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15522-gastroparesis
- https://www.healthline.com/nutrition/apple-cider-vinegar-side-effects#TOC_TITLE_HDR_4
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/324184#safe-usage
- https://www.webmd.com/diet/apple-cider-vinegar-and-your-health
- https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-816/apple-cider-vinegar