یکی از موضوعات مهم در ساختمان‌ها، مراکز تجاری و صنعتی مربوط به تاسیسات الکتریکی می‌شود که باید دقت خاصی در پیاده‌سازی آن داشت. محول کردن این امور به مهندسان خبره باعث می‌شود تا شما از داشتن تاسیسات مناسب در محیط خود خیالی آسوده داشته باشید. موارد مهمی مانند سیستم اطفاء حریق، آنتن مرکزی، روشنایی، منبع تغذیه اضطراری، خدمات دوربین مدار بسته، تلفن، آسانسور و ... همگی به این حرفه مربوط می‌شود. در این مطلب شما را با مراحل مختلف تاسیسات برق آشنا می‌کنیم تا اطلاعات جامعی در اختیار داشته باشید.
مقدمات تاسیسات الکتریکی
در هر کاری باید مقدمات لازم انجام شود تا کل پروژه با برنامه خاصی پیش رود. در این زمینه لازم است برنامه مناسب وجود داشته و کارهای مختلف پیش‌بینی شده باشند تا زمان دقیق انجام پروژه و جزئیات آن تعیین شود. در این مجال به معرفی این مقدمات می‌پردازیم.
مدارک پروژه
اگر شما در آموزش تاسیسات الکتریکی ثبت نام کنید، اولین مباحثی که به شما تدریس می‌شود، همین مقدمات و آشنایی با مدارک پروژه است. از جمله مباحث مهم در این بخش رویه تولید مدارک، پیش نیازهای طراحی، روند طراحی، نظارت و اجرای پروژه می‌باشد. البته شناخت و فازبندی‌های پروژه، معماری و سازه، هماهنگی‌های مورد نیاز با واحدهای مکانیک و ... دروس مهم دیگر در این بخش است.
محاسبات بار
یکی از ضروری‌ترین موارد در تاسیسات الکتریکی برآورد دقیق بار یا همان درخواست دیماند است. این محاسبات به روش‌های مختلف می‌تواند انجام شود. رایج‌ترین روش محاسبه توان کل نصب شده همراه با اعمال ضرایب همزمانی مناسب است. ضرایب همزمانی پریزها، آسانسور، تهویه مطبوع و تابلو برق نیز براساس استانداردهای مختلف باید بررسی شود.
در دوره‌های آموزشی برآورد بار مطابق با مقررات وزارت نیرو و ملی ساختمان به کارآموزان بیان می‌شود.
سیستم‌های توزیع برق داخل و خارج ساختمان
سیستم توزیع برق از مسائل مهمی است که با توجه به اندازه پروژه تعیین می‌شود. مهندسان در این باره باید تصمیم بگیرند که از چه سیستمی در توزیع برق ساختمان باید استفاده کرد. به عنوان مثال سیستم توزیع برق ساختمان‌های تجاری با برق ساختمان‌های بزرگ تفاوت بسیار زیادی دارد که باید به این مسئله توجه داشت.
شناخت مشخصات فنی ترانسفورماتورها و سایزینگ آنها
وسایلی که برای تبدیل انرژی به کار می‌روند، ترانسفورماتور نامی‌ده می‌شوند. این وسیله‌ها در تاسیسات الکتریکی ساختمان نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. شناخت مشخصات فنی آنها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. ترانسفورماتورها را براساس فرکانس، توان، فاز و ... دسته بندی می‌کنند. برای طراحی دقیق یک پروژه باید از یک دستگاه متناسب با حجم پروژه استفاده کرد که مستلزم داشتن مهارت کافی است.
مرحله دوم
بسیاری از افراد صاحب حرفه درصدد هستند تا در دوره‌های آموزش تاسیسات الکتریکی شرکت کنند و مهارت کافی را برای مدیریت آن داشته باشند. پس از مقدمات اولیه لازم است مراحل شناخت تابلوهای MV و LV، بررسی سایزینگ کابل و ... گذرانده شود. در ادامه به معرفی این مراحل می‌پردازیم.
تابلوهای MV و LV
طراحی تابلوهای برق از جمله رشته‌های پرتقاضا در کشور است که دلیل آن رونق این شغل است. این تابلوها براساس میزان ولتاژ به دو دسته MV و LV تقسیم می‌شوند. البته دسته‌بندی‌های دیگری براساس فرکانس، توان و ... وجود دارد که ما دسته‌بندی رایج را معرفی می‌کنیم. کاربرد هر یک از این تابلوها متفاوت است و باید به طور کامل آنها را شناخت.
تابلوهای MV همان تابلوهای فشار متوسط و LVها تابلوهای فشار ضعیف هستند که مهندسان می‌توانند با گذراندن دوره‌های طراحی آنها اقدام به طراحی نمایند. در دوره‌های مربوط به این تخصص، فیوز و کنتاکتور، فیدر سایزینگ برای بارهای موتوری و غیر موتوری و ... موارد مورد بحث دیگری هستند که باید گذرانده شود.
شناخت و سایزینگ کابل
شناخت به کارگیری صحیح کابل‌ها از دیگر موارد مهم تاسیسات برقی ساختمان است. شناخت سایزینگ کابل از آن جهت دارای اهمیت است که هر کابل با سطح مقطع معین، یک جریان مشخصی را از خود عبور می‌دهد و در صورت تجاوز از آن میزان شاهد تلفات انرژی، کاهش طول عمر کابل و از بین رفتن آن خواهید بود. اصول مهمی که در به کارگیری کابل در نظر می‌گیرند شامل حد مجاز جریان برق، در نظر گرفتن افت ولتاژ متناسب با کابل و در نظر داشتن مقرون به صرفه بودن می‌باشد.
روش‌های کابل کشی نیز در تاسیسات برقی ساختمان حائز اهمیت است. باید با بررسی‌ها تعیین شود که کدام روش کابل کشی نظیر داکت بانک، ترنج، سینی کابل و نردبان کابل، دفنی و ... برای پروژه مناسب خواهد بود.
جبران‌سازی ضریب توان
دستگاه‌های الکتریکی زیادی برای انجام کار مفید نیازمند مقدار معینی توان راکتیو هستند تا شرایط انجام کار مهیا شود. جبران‌سازی ضریب توان از جمله کارهای حرفه‌ای در تاسیسات الکتریکی است که مهندسان توجه ویژه‌ای به آن دارند. به ضریب توان، ضریب کسینوس فی یا ضریب قدرت نیز گفته می‌شود که از نسبت توان اکتیو به توان ظاهری به دست می‌آید. توان راکتیو را به عنوان یک توان فرضی تعریف کرده‌اند تا قدرت خازن‌ها و سلف‌ها تعریف شود.
از مباحث مهم دوره‌های آموزشی تاسیسات برق، جبران سازی ضریب توان، حفاظت خازن و بانک خازنی است.
موتورهای الکتریکی القایی
به این موتورها، ترانسفورماتور دوار نیز گفته می‌شود. استفاده از این موتورها مزایای زیادی دارد که از جمله آنها می‌توان به نصب آسان، هزینه پایین، طراحی ساده و ... اشاره کرد. موتورها نیز انواع مختلفی مانند خودراه انداز و غیر خودراه انداز دارند که می‌توان در جای خود از هر کدام استفاده کرد. در دوره‌های آموزشی بررسی روش‌های استارت موتور، بررسی انواع کارکرد بر اساس NEMA و ... صورت می‌گیرد. آموزش این دوره‌ها بسیار ارزشمند است که می‌توان با برنامه‌ریزی به اهداف بلندی رسید.
اتصال کوتاه
در تاسیسات الکتریکی باید اتصال کوتاه تک فاز و سه فاز نیز محاسبه شوند. این محاسبات بهتر است براساس IEC 60909 صورت بگیرد. در این مرحله باید اثرات اتصال کوتاه بر روی تجهیزات نیز بررسی شود. محاسبه بیشترین خطای اتصال کوتاه به روش امپدانس شامل موارد زیادی است که از جمله آنها می‌توان به تعیین امپدانس شبکه بالادست، ژنراتور، موتور، کابل و ... اشاره کرد. روش CONVENTIONAL برای محاسبه کمترین خطای اتصال کوتاه توسط متخصصان انجام می‌شود که جریان خطای فاز به فاز، فاز به نول و ... را شامل می‌شود.
در مرحله دوم بررسی دیزل ژنراتور و سیستم UPS نیز وجود دارد که هر کدام مراحل خاصی را در بر دارد و در دوره‌های آموزش مختلف ارائه می‌شود.
طراحی روشنایی با استفاده از نرم افزار Dialux
همانطور که می‌دانید روشنایی یک ساختمان بسیار مهم است و به دلیل اینکه در دید همه قرار می‌گیرد باید به صورت کاملا تخصصی طراحی شود. نرم‌افزارهای مختلفی برای این امر وجود دارد که به دلیل گستردگی نرم افزار Dialux می‌توان از آن بهره گرفت. در این نرم افزار می‌توان روشنایی فضاهای داخلی و خیابانی را طراحی کرد. برق‌رسانی و مداربندی‌های مربوط به پروژه به راحتی قابل تعریف است. توجه داشته باشید که به کمک این نرم افزار سیستم‌های روشنایی هوشمند مختلفی پیشنهاد می‌شود که با توجه به نوع پروژه می‌توان از آنها بهره برد.
سیستم‌های جریان ضعیف
در طراحی سیستم های جریان ضعیف مواردی مانند شبکه تلفن، دوربین مدار بسته، سیستم اطفاء حریق، اعلام سرقت و تجهیزاتی از این قبیل در نظر گرفته می‌شود. کاملا بدیهی است که این موارد نیز در تاسیسات برق ساختمان اهمیت بالایی دارند و باید مهندسان به جزئیات آنها توجه ویژه‌ای داشته باشند.
کیفیت اتصال این سیستم‌ها در کار تاسیسات اهمیت بسیاری دارد و به مسائلی مانند کیفیت صدا در آیفون تصویری و کیفیت دریافت سیگنال‌های آنتن مرکزی و ... دقت می‌شود. سطح مقطع هادی در این سیستم‌ها اهمیت چندانی ندارد، اما در عوض به داشتن محافظ هادی دائما تاکید می‌شود.
در سیستم جریان ضعیف بهتر است از کابل‌های با زوج تابیده یا هم محور استفاده شود. در کابل‌های نوع اول اثرات نویز خنثی سازی می‌شود و هیچ میدان مغناطیسی در هادی ایجاد نمی‌کند. کابل‌های هم محور نیز در دفع عوامل محیطی نقش خوبی ایفا می‌کنند. از این کابل‌ها اغلب در دوربین مدار بسته و آنتن تلویزیون استفاده می‌شود. RG6 و RG95 دو نوع اصلی این کابل‌ها می‌باشند که در بازار بسیار محبوب هستند. در دوره برق به هر کدام از این موارد اشاره مجملی می‌شود تا شما اطلاعات کاملی در این زمینه داشته باشید.
دیگر مراحل
طراحی ارتینگ تاسیسات و ارتینگ تجهیزات و طراحی صاعقه گیر و همچنین Workshop مراحل دیگر دوره تاسیسات الکتریکی است که هر کدام شامل مراحل مختلفی است. در این دوره‌ها هر فرد با سیستم‌های توزیع ارت، طراحی سیستم‌های ارتینگ و ... آشنا می‌شود که هر کدام از این موارد در تاسیسات برق ساختمان اهمیت بسیار بالایی دارد.
جمع بندی
طراحی تاسیسات الکتریکی در پروژه‌های صنعتی، مسکونی و ... یکی از مهم‌ترین بخش‌ها می‌باشد. دوره‌های مختلفی در این زمینه برگزار می‌شود تا مهندسان اطلاعات خود را به روز کنند و در اجرای طرح‌های متفاوت عملکرد مناسبی داشته باشند. در این مطلب مراحل گوناگون دوره تاسیسات برقی ساختمان معرفی شد تا علاقه‌مندان با این موضوعات آشنایی کامل داشته باشند و در صورت علاقه در این دوره‌ها شرکت کنند. خوشبختانه در کشور افراد با استعداد زیادی وجود دارند که می‌توانند در بهینه سازی طراحی‌های مختلف دست به دست هم دهند تا پروژه‌های موفقی ایجاد شود.
مرکز آموزش مهندسی MEM یکی از برترین موسسه‌ها در زمینه برگزاری دوره‌های مختلف مهندسی برق است که فراگیران زیادی دارد. استفاده از اساتید خبره برای آموزش در این موسسه سبب شده است تا همه فراگیران رضایت کامل از دوره‌ها داشته باشند.