چطور تیزهوشان قبول بشم؟

 

آزمون تیزهوشان هر سال برگزار می‌شود تا دانش‌آموزانی که علاقه‌مند به تحصیل در مدارس سطح‌بالا هستند مسیر روشن‌تری داشته باشند و بسیاری مایل هستند بدانند چگونه می‌توان در آزمون تیزهوشان پذیرفته شد و وارد مدرسه‌های سمپاد شد؛ در ادامه، نکته‌های مهمی را می‌خوانید که می‌تواند مسیر شما را در قبولی تیزهوشان ششم و نهم هموار کند.

ساختار آزمون تیزهوشان

آزمون ورودی تیزهوشان، هر سال برای دانش‌آموزان پایه‌های ششم به هفتم و نهم به دهم برگزار می‌شود. این آزمون دو جنبه مهم دارد: بخشی برای «استعداد تحلیلی» و بخشی برای «استعداد تحصیلی» (فقط در نهم به دهم). در ششم به هفتم تمرکز اصلی بر هوش و توانایی تفکر منطقی است. از سوی دیگر، در نهم به دهم افزون بر بخش هوش، پرسش‌های درسی (استعداد تحصیلی) هم مطرح می‌شود.

در آزمون ششم به هفتم:

• کل پرسش‌ها پیرامون هوش، استدلال و تحلیل ذهنی است. این پرسش‌ها فقط از محتوای رسمی کتاب‌های درسی نمی‌آید و برگرفته از مهارت ذهنی است.

در آزمون نهم به دهم:

• پرسش‌ها هم از جنس هوش و تحلیل ذهنی است و هم از مباحث کتب درسی پایه‌های نهم (مانند ریاضی، علوم، فارسی، عربی، تعلیمات دینی یا قرآن و مباحث اجتماعی).
• پرسش‌های هوش در تیزهوشان نهم نیز اهمیت دارد و مباحث تحلیلی و هوش باید عمیق درک شود.

نقش برنامه‌ریزی هدفمند برای آزمون و نکات مهم آن

همه می‌دانند که برنامه‌ریزی روزانه می‌تواند نظم ذهنی ایجاد کند. ولی اینکه چگونه برنامه‌ریزی کنیم هم مهم است. قدم های زیر بسیار مفید خواهد بود:

• تعیین هدف

ابتدا روشن کنید چه می‌خواهید و چرا تلاش می‌کنید. وقتی هدف مشخص باشد، انگیزه بالا می‌رود.

• تقسیم‌بندی زمان

برای هر روز، بازه‌های کوتاه درس‌خواندن در نظر بگیرید. به‌جای نشستن طولانی، بهتر است دوره‌های مثلاً ۲۵ دقیقه‌ای در نظر گرفته شود. پس از هر بازه، چند دقیقه‌ای به استراحت اختصاص دهید تا ذهن خسته نشود.

• تعادل میان درس‌ها

در پایه نهم به دهم، مطالعه ریاضی و علوم تأثیر بسیاری دارد. اما نباید فارسی یا عربی را کنار گذاشت. بهترین کار، تقسیم زمانی منظم میان همه دروس است.

• ثبت روند روزانه

داشتن دفتر ثبت فعالیت روزانه یاری می‌کند تا بدانید هریک از مباحث را در چه تاریخی خوانده‌اید. این روش، مرحله مرور را هم ساده‌تر می‌کند.

روش‌های مطالعه برای استعداد تحلیلی و دروس تحصیلی

در ادامه نکاتی برای تحلیل و مطالعه دروس بیان می شود:

• استعداد تحلیلی (هوش): 

در پرسش‌های هوش و تفکر منطقی، اندازه‌گیری سرعت عمل و توانایی واکنش به ایده‌های ذهنی مطرح است. این پرسش‌ها ممکن است بر محور الگوهای عددی، اشکال هندسی، کلمات، زبان یا روش‌های ترکیبی از این موارد باشد. تمرین این پرسش‌ها از طریق نمونه‌سؤالات سال‌های قبل یا منابع هوش الزامی است.

• دروس تحصیلی:

 دانش‌آموزان پایه نهم که برای آزمون ورودی دهم آماده می‌شوند، باید به کلیه محتوای کتاب‌های اصلی (ریاضی، علوم، فارسی، عربی، اجتماعی و قرآن) مسلط باشند، چون بخش استعداد تحصیلی به همین کتاب‌ها وابسته است.

• تمایز در برنامه برای ریاضی و علوم:

 این دو درس در آزمون نهم به دهم اهمیت بیشتری دارد و باید جداگانه روی آن‌ها کار کرد. پیشنهاد می‌شود از کتاب‌های چندسال قبل هم تست حل کنید تا آمادگی خود را بهتر کنید.

بهترین منابع و روش‌های تمرین آزمون تیزهوشان

هیچ چیز مهمتر از مطالعه و دسترسی به منابع مناسب نیست، که در ادامه مهمترین ها و بهترین ها معرفی می شوند:

• کتاب‌های درسی: نخستین مرجع که خواندن آن‌ها باید عمیق باشد، نه حفظ‌کردن سطحی.
• جزوه‌ها و منابع تکمیلی: کتاب‌های مخصوص پرسش‌های هوش، دوره های جمع بندی در نزدیکی ازمون مثل دوره سه ماهه تیزهوشان تیک آف رهاورد، منابع تستی سال‌های قبل، و بانک پرسش‌های استاندارد می‌تواند کمک کند.
• آزمون‌های آزمایشی: حضور در آزمون‌های شبیه‌ساز، مقدار تسلط بر سرعت و دقت را بالا می‌برد و دانش‌آموز با الگوهای تستی آشناتر می‌شود.
• مرور آزاد: برای پاسخ‌گویی به بخش‌هایی مثل فارسی یا علوم، بخش‌های جانبی کتاب (مانند مطالعه آزاد) را از قلم نیندازید؛ چون بعضی سوالات از همین مطالب می‌آید.

چطور استرس آزمون تیزهوشان را مهار کنیم؟

اضطراب دشمن اصلی داوطلبان است. خیلی‌ها پیش از آزمون مهم درگیر نگرانی سخت می‌شوند و به خودشان جمله‌های منفی می‌گویند. بهتر است هرجایی که چنین افکاری به ذهنتان هجوم آورد، در همان لحظه مثبت بیندیشید و به خودتان روحیه بدهید. موفقیت در چنین آزمونی با داشتن آرامش و اعتماد به توانایی‌ها شدنی خواهد بود.

• تنفس عمیق: هرگاه ناآرامی داشتید، چند بار دم و بازدم آهسته انجام دهید.
• استراحت کوتاه: پس از حدود ۳۰ دقیقه تمرکز، کمی قدم بزنید یا چشمان خود را ببندید تا تمرکز روانی‌تان بازگردد.
• خواب کافی: اگر در شب‌های پایانی دچار کمبود خواب شوید، توان یادگیری پایین می‌آید و تمرکز کم می‌شود.

راهکار‌هایی برای کنترل استرس در روز آزمون

در روز آزمون حتما به موارد زیر دقت کنید:

• استراحت کافی در شب قبل از آزمون ضروری است. کم‌خوابی می‌تواند تمرکز شما را مختل کند.
• صبحانه‌ای میل شود که انرژی لازم را بدهد. مصرف خوراکی بسیار چرب یا سنگین توصیه نمی‌شود.
• پیش از آغاز، برگه دستورالعمل را بخوانید تا مراحل کار را درست انجام دهید.
• به محض روبه‌روشدن با پرسش دشوار، ناگهان ناامید نشوید. شاید پرسش‌های دیگر ساده‌تر باشد.
• در زمان باقی‌مانده انتهایی، نگاه کوتاهی به جواب‌ها بیندازید و در صورت کشف اشتباه، آن را اصلاح کنید.

11 نکته‌ کلیدی پیشرفت در این رقابت

نکات زیر قطعا به شما کمک خواهد کرد دید صحیح تری به مطالعه و آمادگی برای آزمون پیدا کنید:

• همه دروس را به شیوه درست بخوانید: 

حتی اگر علاقه‌تان بیشتر به برخی درس‌هاست، بخش‌های دیگر را رها نکنید. در نهم به دهم، دروسی مثل فارسی یا عربی برای خیلی افراد سخت است؛ بنابراین تلاش در آن‌ها یک امتیاز ویژه خواهد بود.

• تکنیک تست‌زنی: 

هر آزمون زمان محدودی دارد. باید ترفندهایی مثل خواندن سریع پرسش‌ها، خط زدن گزینه‌های نادرست و برگشت به پرسش‌های دشوار در مرحله پایانی را بلد بود.

• شرکت در کلاس‌های تکمیلی و آزمون‌های شبیه‌ساز: 

گاهی اوقات پرسش‌های هوش برای دانش‌آموز ناشناخته است. در چنین شرایطی، کلاس‌های مخصوص یا بسته‌های آموزشی تصویری می‌تواند او را آماده‌تر کند.

• یادداشت‌برداری مختصر: 

در هنگام خواندن، نکته‌ها را به صورت کوتاه بنویسید. این عادت باعث می‌شود موقع مرور، وقت کمتری هدر برود.

• مرور و جمع‌بندی: 

وقتی همه مطالب را خواندید، در چند مرحله آن‌ها را مرور کنید. دوره‌های منظم مرور، از فراموشی جلوگیری می‌کند.

• این رقابت، هوش بالا نمی‌خواهد، زحمت و ممارست لازم دارد.

برخی تصور می‌کنند فقط افراد خیلی نابغه می‌توانند قبول شوند. اما کسانی هم که با کوشش جلو می‌روند، موفقیت بیشتری داشته‌اند.

• برنامه‌ریزی روزانه کمک‌کننده است.

اگر حداقل سه تا پنج ساعت برای دروس و پرسش‌های هوش وقت بگذارید، تسلط بالاتری خواهید داشت.

• می‌توان از مشاوران یا دوره‌های ویژه کمک گرفت.

دوره‌های منظم، از جمله دوره تیک اف رهاورد که پیش‌تر بیان شد، برای دستیابی به مهارت بالاتر در زمان قبل از کنکور بسیار مفید است.

• آزمون‌های شبیه‌سازی‌شده

شرکت در چنین آزمون‌هایی فضایی مانند روز اصلی می‌سازد. همچنین سرعت پاسخ‌گویی را افزایش می‌دهد و شرایط چالشی را تداعی می‌کند.

• هوش تحلیلی (ششم به هفتم)

اگر در پایه ششم به هفتم هستید، تمرکز بیشتر روی توان ذهنی و قوه تخیل و ادراک است. پرسش‌های درسی به آن صورت وارد نمی‌شود.

• هوش تحلیلی + دروس (نهم به دهم)

در پایه نهم به دهم، علاوه بر هوش تحلیلی، باید کتاب‌های درسی را خوب مرور کرد. ریاضی و علوم در ضریب بالاتری به چشم می‌آید اما فارسی و دیگر مباحث نباید نادیده بماند.

مدیریت زمان در جلسه آزمون

در جلسه آزمون باید برآورد مناسبی از زمان داشته باشید. اگر روی پرسشی گیر کردید، بهتر است علامت بزنید و سریع به سراغ پرسش بعدی بروید. در انتها اگر وقتی باقی ماند، سراغ سؤال‌های سخت‌تر یا علامت‌زده بروید. این روش مانع می‌شود زمان شما هدر برود.

همچنین پیشنهاد می‌شود از راهکارهایی مانند حذف گزینه‌های اشتباه و حدس آگاهانه در سؤال‌های دشوار بهره ببرید. اگر پاسخ پرسشی را نمی‌دانید، بهتر است بعد از حل پرسش‌های آسان‌تر سراغش بروید. به‌ این روش، یاد تصمیم‌گیری سریع را تمرین می‌کنید.

نحوه مدیریت زمان در جلسه آزمون تیزهوشان

همانطور که گفته شد بخش مهمی از موفقیت در مسابقه تیزهوشان، تنظیم وقت است؛ پرسش‌ها زمان محدود دارد و باید بدانید چگونه زمان را تقسیم کنید. شیوه‌های زیر بهترین ها هستند:

• شروع به پاسخ‌دهی پرسش‌های ساده

ابتدا سراغ مطالبی بروید که بهتر و سریع‌تر می‌دانید. پاسخ دادن به چند پرسش راحت، شرایط روحی بهتری ایجاد می‌کند.

• علامت‌زدن پرسش‌های دشوار

اگر سوالی وقت‌گیر است، بهتر است نشانه‌ای کنار آن بگذارید تا در دور دوم سراغش بروید.

• توجه به ساعت

از زمان آزمون آگاه باشید و هر بار بخشی از وقت را به کل پرسش‌ها اختصاص دهید. اگر عجله نکنید ولی سرعت منطقی داشته باشید، می‌توانید به پرسش‌های بیشتری برسید.

• مرور پاسخ‌ها در پایان

در دقیقه‌های باقی‌مانده، بد نیست نگاهی کوتاه به پاسخ‌ها بیندازید. ممکن است پاسخ غلطی را تصحیح کنید.

• مرور و تکرار مباحث کلیدی

یکی از کلیدهای موفقیت در تیزهوشان، تکرار و مرور مباحث مهم است. برای مثال، اگر قصد دارید در پایه نهم موفق شوید، مرور پیوسته کتاب‌های علوم و ریاضی را فراموش نکنید. در رشته ششم هم بهتر است پرسش‌های تحلیلی را بارها مطالعه کنید و به خودتان زمان دهید تا نحوه برخورد با پرسش‌هایی که راه‌حل معین ندارند، درک شود.

روش پیشنهادی برای مرور این است که در فواصل منظم (مثلاً هر دو هفته یک‌بار) مباحثی را که آموخته‌اید، خلاصه‌وار و فشرده نگاه کنید؛ از ترفندهای خلاصه‌نویسی یا فلش‌کارت کمک بگیرید. اگر قسمتی را فراموش کرده‌اید، دوباره آن را مطالعه کرده و با تمرکزی بالاتر پیش بروید.

چند گام پایانی برای جمع‌بندی

اگر نمی دانید چطوری باید جمع بندی کنید، طبق اصول زیر انجام دهید:

• تعیین محدوده کوتاه‌مدت: هر روز چند فصل یا چند مبحث را هدف قرار دهید. با تلاش روزانه، حجم زیادی از مطالب به‌صورت تدریجی جمع می‌شود.
• مرور دوره‌ای: یک برنامه بچینید تا در فاصله‌های منظم، دوباره به مطالب مهم بازگردید. این کار از فراموشی جلوگیری می‌کند.
• نمونه‌سوالات آزمون‌های قبلی: شیوه مطرح‌شدن پرسش‌ها در سال‌های مختلف تا حد زیادی ثابت است. پس حل نمونه‌سوالات کمک بزرگی است.
• تقویت روحیه: جمله‌های دلگرم‌کننده در ذهن تکرار کنید. گفتن «من می‌توانم» یا «من به تلاش خود باور دارم» سبب بهبود وضعیت روانی می‌شود.

نقش والدین در قبولی آزمون تیزهوشان فرزندان

خانواده می‌تواند زمینه دلگرم‌کننده‌ای بسازد و فرزند را از ناامیدی دور کند. پدر و مادر، اگر با نصیحت‌های سازنده و آرامش‌بخش در کنار فرزند باشند، انگیزه فرد بالا می‌رود. همین‌طور حضور یک مشاور یا معلم دلسوز، کمک بزرگی به سردرگمی‌های ذهنی می‌کند.

گاهی‌اوقات، نوجوان با پرسش‌هایش تنها می‌مانَد و دچار خستگی می‌شود. گفتگو با شخصی قابل اعتماد، 

جمع بندی

قبولی در آزمون تیزهوشان، حاصل یک فرایند صحیح است. کسی که می‌خواهد در پایه ششم به هفتم یا نهم به دهم وارد مدارس سمپاد شود، باید سه بخش را جدی بگیرد: شناخت ساختار آزمون، تمرین مهارت‌های هوش و مسائل تحلیلی، و همچنین یادگیری دقیق دروس مرتبط. زمان‌بندی عاقلانه و آزمون دادن‌های شبیه‌ساز، به موفقیت بسیار کمک می‌کند.

نکته مهم این است که هوش تنها عامل پیروزی نیست. البته تسلط تحصیلی، عادت به تمرین تست و مدیریت استرس اهمیت زیادی دارد. هر دانش‌آموزی با تلاش روزانه و حل نمونه‌های مختلف، شانس رسیدن به هدف را بالا می‌برد. لازم نیست خود را از قبل بازنده حس کنید یا منتظر یک میزان عجیب از هوش باشید. تنها کافی است برنامه‌ریزی منظم، اعتماد به توانمندی‌ها و یک پشتکار همیشگی را، تا لحظه آزمون حفظ کنید.