قهوه با مغز ما چه می‌کند؟ رازهای این نوشیدنی محبوب!

کافئین و هوشیاری

کافئین موجود در قهوه یک محرک سیستم عصبی مرکزی است که خلق‌وخو را بهبود می‌بخشد و هوشیاری ما را افزایش می‌دهد. اما این کار چگونه انجام می‌شود؟

• تقلید از یک ماده شیمیایی: کافئین ساختاری شبیه به «آدنوزین» دارد؛ ماده‌ای شیمیایی در مغز که باعث خواب‌آلودگی می‌شود. کافئین به گیرنده‌های آدنوزین می‌چسبد و آن‌ها را مسدود می‌کند.

• افزایش هوشیاری: با مسدود شدن گیرنده‌های آدنوزین، اثر آرامش‌بخش آن خنثی شده و در نتیجه، ما هوشیاری و انرژی بیشتری پیدا می‌کنیم. این فرآیند باعث می‌شود که کمتر احساس خستگی کنیم و بیشتر تمرکز داشته باشیم.

قهوه و حس سرزندگی

بعد از نوشیدن قهوه، کافئین گیرنده‌های آدنوزین را مسدود می‌کند و اتفاقات جالبی در مغز رخ می‌دهد. در این حالت، میزان ترشح چند ماده شیمیایی تحریک‌کننده افزایش می‌یابد که باعث ایجاد حس شادی و سرزندگی در ما می‌شوند.

• افزایش دوپامین و گلوتامات: این دو انتقال‌دهنده عصبی با آزادی بیشتری ترشح می‌شوند و حس شادی و سرخوشی را در ما ایجاد می‌کنند.

• ترشح آدرنالین: فعال شدن سیستم هشدار عصبی مرکزی باعث می‌شود که کمی آدرنالین نیز ترشح شود و به احساس سرزندگی ما بیافزاید.

این فرآیندها حدود ۳۰ دقیقه بعد از نوشیدن یک فنجان قهوه رخ می‌دهند.

تأثیر بلندمدت قهوه بر مغز

تحقیقات زیادی در مورد تأثیرات بلندمدت قهوه بر مغز انجام شده است. نتایج این تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف طولانی‌مدت کافئین باعث افزایش آنتروپی یا تغییرپذیری مغز می‌شود.

• افزایش سرعت پردازش: کافئین سرعت و کارایی مغز را افزایش می‌دهد و اتصالات شبکه‌های مغزی را گسترش می‌دهد.

• بی‌نظمی در فعالیت مغز: با این حال، مصرف زیاد و مداوم قهوه می‌تواند باعث اختلالات خواب شود، زیرا کافئین پیچیدگی و بی‌نظمی فعالیت مغز را در حالت استراحت و خواب افزایش می‌دهد.

چرا مصرف قهوه اعتیادآور است؟

وقتی به طور مداوم برای رفع خستگی قهوه می‌نوشیم، مغز برای مقابله با این فرآیند، گیرنده‌های آدنوزین بیشتری تولید می‌کند تا تعادل را به سیستم عصبی برگرداند. این موضوع باعث می‌شود که به مرور زمان به قهوه بیشتری برای رسیدن به همان سطح هوشیاری قبلی نیاز پیدا کنیم و وابستگی به آن افزایش یابد.

عوارض جانبی مصرف بیش از حد قهوه

با وجود مزایای قهوه، مصرف بیش از حد آن می‌تواند عوارض جانبی متعددی به دنبال داشته باشد:

• افزایش اضطراب: ترشح بیش از حد آدرنالین می‌تواند باعث بی‌قراری و تحریک‌پذیری عصبی شود.

• تپش قلب و آریتمی: کافئین ضربان قلب را افزایش می‌دهد و در دوزهای بالا، می‌تواند منجر به آریتمی (ضربان قلب نامنظم) شود.

• افزایش فشار خون: مصرف کافئین ممکن است فشار خون را بالا ببرد. افرادی که سابقه فشار خون بالا دارند، باید در مصرف آن احتیاط کنند.

• افزایش تمایل به مصرف مواد مخدر و الکل: تحقیقات نشان می‌دهند که اثرات محرک کافئین می‌تواند اثرات سوء مواد مخدر و الکل را پنهان کند.

کلام آخر

قهوه نوشیدنی بسیار محبوبی است و مصرف به اندازه آن مزایای زیادی برای بدن دارد. با این حال، آگاهی از تأثیرات آن بر مغز و بدن باعث می‌شود که با احتیاط بیشتری به مصرف این نوشیدنی خوش‌عطر و طعم بپردازیم.