راهکارها و ابزارهایی که کودکان و نوجوانان را به علم نجوم علاقه‌مند می‌کند
علم نجوم یا سیروسفر در دنیای اعجاب‌انگیز و جذاب سیارات و ستاره‌ها، یکی از پرطرفدارترین زمینه‌های علمی برای بزرگسالان و حتی کودکان است. کودکان و نوجوانان زیادی وجود دارند که از سفر رویایی به قعر کهکشان‌ها غرق لذت می‌شوند و بسیار کنجکاو به دانستن راز و رمز کیهان هستند. در این مقاله قصد داریم ابزارهایی برای کودکان و نوجوانان که آنها را به علم نجوم علاقه‌مند می‌کند را به شما معرفی کنیم. اگر شما هم در خانه فرزندی دارید که عاشق دنیای سیارات و ستاره‌هاست فرصت خواندن این مطلب را از دست ندهید.
بهتر است از خودتان شروع کنید!
مهم‌ترین گامی که در جهت افزایش علاقه فرزندان به علم نجوم باید بردارید این است که خودتان مطالعه درباره اجرام آسمانی، کهکشان‌ها، ستاره‌ها و... را شروع کنید. در حقیقت برای‌آنکه بتوانید حداکثر تاثیر لازم را داشته باشید باید یک پس‌زمینه ذهنی برای خود ایجاد کنید تا در ادامه با شناختی که از فرزندتان دارید بتوانید به شیوه‌های مختلف او را به دنیای ستاره‌ها علاقه‌مند کنید.
برای شروع مطالعه کتاب‌هایی که به زبان ساده و روان به مفاهیم کیهانی می‌پردازند، می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. این آثار با توضیحات قابل‌فهم، دیدگاه تازه‌ای از کیهان ارائه می‌دهند و علاقه‌مندان را به سمت درک عمیق‌تر آن هدایت می‌کنند.
در ادامه می‌توانید با انتخاب کتاب‌های جذاب و علمی که مناسب سن و سطح درک فرزندتان باشند، او را به یادگیری و کاوش در دنیای علم علاقه‌مند کنید. استفاده از کتاب علمی برای نوجوانان نه‌تنها زمینه‌ساز شناخت مفاهیم جدید است، بلکه اشتیاق او به کشف ناشناخته‌ها را نیز تقویت خواهد کرد.
معرفی راهکارها و ابزارها برای علاقه‌مند کردن کودکان و نوجوان به نجوم
پس از آنکه موفق شدید اطلاعات جامعی در زمینه علم نجوم کسب کنید حالا وقت آن رسیده که با ایده‌های جالب و کاربردی به تبادل این اطلاعات با فرزندتان بپردازید. در ادامه ما ابزارهای برای کودکان و نوجوانان که آنها را به علم نجوم علاقه‌مند می‌کند را برایتان جمع‌آوری کرده‌ایم:
ایجاد یک دکوراسیون کهکشانی
برای شروع هر بحث و تبادل علمی، زمینه‌سازی و تصویرسازی لازم است. پس دست به کار شوید و با میزان بودجه‌ای که برایتان امکان‌پذیر است یک سری اکسسوری فضایی بخرید و برای تغییر دکوراسیون اتاق فرزندتان آماده شوید. توجه داشته باشید لازم نیست که حتما وسیله‌های گران‌قیمت بخرید؛ چراکه قرار نیست یک اتاق کار علمی برای او ترتیب بدهید! بلکه فقط باید تصویرسازی جالب و خلاقانه‌ای در فضای شخصی کودک ایجاد کنید تا او را نسبت به این علم مشتاق و البته کنجکاو کنید.
به‌خاطر داشته باشید که در انتخاب المان های مختلف و تغییر دکوراسیون حتما از او نظر بخواهید و کمک بگیرید. با این کار در واقع با یک تیر چند نشان می‌زنید؛ اول اینکه او همکاری و کارگروهی را بهتر درک می‌کند و دوم اینکه اگر چیدمان جدید مطابق سلیقه او طراحی شده باشد علاقه بیشتری به آن نشان خواهد داد.
خرید کتاب‌های نجوم مناسب کودکان و نوجوانان
یکی دیگر از این راهکارها، خرید و مطالعه کتاب‌های علمی است؛ اما هر کتابی مناسب سن آنها نیست! به عبارت بهتر کتابی برای کودکان و نوجوانان مناسب است که علاوه بر جمله‌بندی‌های ساده و قابل‌فهم، دارای تصویرهای متعدد رنگی و جذاب باشد تا توجه کودکان را به خود جلب کند.
در کنار تمام این موارد این کتاب‌ها باید اطلاعات درست و جامعی در زمینه علم نجوم ارائه کنند که کودک را به شگفتی وادارد! از جمله کتاب‌های علمی در این زمینه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فرهنگ‌نامه نجوم و فضا
- واقعیت‌های سه‌بعدی از فضا
- دانشنامه مصور نجوم
- دایره المعارف مصور اسرار سیاره‌ها
شرکت در برنامه‌های ستاره‌شناسی
شاید یکی از جذاب‌ترین راه‌ها برای علاقه‌مند کردن کودکان و نوجوانان به علم نجوم، همین شرکت در برنامه‌های ستاره‌شناسی باشد. سالانه تورهای نجومی بسیار برای علاقه‌مندان این عرصه برگزار می‌شود. مواردی همچون تورهای رصد آسمان، موزه‌ها، بازدید آسمان‌نماها و... از جمله مواردی هستند که حتی برای بزرگسالان نیز بسیار جالب و هیجان‌انگیز خواهند بود.
شرکت در چنین برنامه‌هایی تجربه ملموس‌تری از فضای کیهان برای کودک ایجاد می‌کند و باعث می‌شود اطلاعات خیلی راحت‌تر و بهتر در ذهن او ثبت شوند.
ترکیب اطلاعات نجومی با درس‌ها و علاقه‌مندی‌های او
این ایده تا حد زیادی وابسته به خلاقیت خود شما است. در واقع باید بتوانید اطلاعات علم نجوم را با درس‌های مدرسه و حتی سایر علوم موردعلاقه فرزندتان طوری ترکیب کنید که برایش جالب و قابل‌درک باشد. مثلا از اسامی سیارات در مسئله‌های ریاضی استفاده کنید یا از او بخواهید یک شعر مربوط به ستاره‌ها برایتان پیدا کند و بخواند! همین تکنیک‌های ساده می‌توانند تاثیر بزرگی در یادگیری و ایجاد علاقه برای آنها داشته باشد.
علاوه بر این، از زندگی‌نامه دانشمندان نیز می‌توانید الهام بگیرید. برای مثال، یک هفته را به بررسی زندگی و دستاوردهای گالیله اختصاص دهید. اگر کنجکاو هستید که گالیله کیست و چه نقشی در تاریخ علم نجوم داشته است، این فرصت می‌تواند هم آموزنده باشد و هم کودکتان را به کشف دنیای علم علاقه‌مند کند.
استفاده از انیمیشن‌های آموزش علم نجوم
یکی دیگر از روش‌هایی که کودکان و نوجوانان را به علم علاقه‌مند می‌کند استفاده از انیمیشن‌های کوتاه علمی در این زمینه است. این انیمیشن‌ها دارای اطلاعات جالب و نکات علمی متعدد و جذابی هستند که ذهن کودک را حسابی به خود مشغول می‌کنند. انیمیشن‌هایی همچون: وال ای، آپولو 10، نجوم برای بچه‌ها و... گزینه های بسیار خوبی برای تماشا کودکان هستند.
استفاده از سایت یا نرم‌افزارهای آموزش نجوم
جالب است بدانید مجموعه‌های زیادی در زمینه آموزش نجوم به کودکان و نوجوانان علاقه‌مند فعالیت می‌کنند و در همین راستا پکیج‌ها و سایت های آموزشی متعددی ایجاد کرده‌اند. از جمله نرم‌افزارهایی که در این زمینه می‌توانید از آنها کمک بگیرید می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- نجوم برای بچه‌ها
- Celestia
- Google sky
- Star walk kids
ناگفته نماند که برخی از سایت های آموزش نجوم نیز با تجربه و مهارتی که دارند می‌توانند راهکارهای جالبی برای علاقه‌مندسازی کودکان به نجوم ارائه دهند.
اجرای نمایش و نقاشی‌های نجومی
اصولا انجام فعالیت‌های فیزیکی همچون نقاشی کشیدن یا اجرا نمایش‌هایی با موضوع فضا و کهکشان درک و دریافت اطلاعات را در مغز کودک، بهتر و سریع‌تر می‌کند. مثلا می‌توانید از او بخواهید نقاشی با موضوع بارش‌های شهابی بکشد. یا نمایشی ترتیب دهید که در آن سیارات به گفتگو درباره ویژگی‌های خود می‌پردازند. فراموش نکنید حضور و مشارکت شما در این برنامه‌ها بسیار حائز اهمیت است؛ چراکه اغلب کودکان از بازی با والدین خود بسیار لذت می‌برند.
تماشا آسمان شب
زمانی که هیاهو روزمره به پایان می‌رسد و تاریکی شب همه‌جا را فرامی‌گیرد بهترین زمان برای تماشا ستارگان و مهتاب در آسمان است البته اگر هوا آلوده نباشد! بهترین برنامه تفریحی و آموزشی را می‌توانید در همین زمان ترتیب دهید.
برای این کار می‌توانید به حیاط منزل یا پشت‌بام بروید و درحالی‌که در کنار کودک خود رو به آسمان دراز کشیده‌اید، ستاره‌ها را با دست نشان بدهید و در خصوص آنها با فرزندتان گفت‌وگو کنید. حتی می‌توانید تصاویری از اجرام آسمانی را در موبایل خود نشان دهید و ذهن او را به دنیای سوالات بکشانید.
مشاهده پدیده‌های های طبیعی
اینکه کودک با چشم خود چیزی که در مورد آن شنیده است را ببینید تاثیر به سزایی در افزایش علاقه‌مندی و یادگیری او خواهد داشت. در همین راستا می‌توانید در زمان بروز پدیده‌هایی همچون ماه‌گرفتگی یا خورشیدگرفتگی او را نزدیک پنجره ببرید و به کمک ابزار ایمنی، پدیده‌های مذکور را تماشا کنید.
در این هنگام می‌توانید مکالمه را با طرح یک سوال شروع کنید؛ مثلا از او درباره چیستی خورشیدگرفتگی بپرسید. طرح سوالات این‌چنینی ذهن کودک را به چالش خواهد کشید.
خرید تلسکوپ
علاقه به جست‌وجو و ماجراجویی در کودکان یک ویژگی جدانشدنی از شخصیت آنهاست و شما می‌توانید از این ویژگی به عنوان یکی از ابزارهایی که کودکان و نوجوانان را به علم نجوم علاقه‌مند می‌کند استفاده کنید. خرید تلسکوپ در واقع فرصتی است که شما برای کشف اسرار آسمان‌ها در اختیار فرزندتان قرار می‌دهید و ناخواسته او را به حرکت و جست‌وجو وادار می‌کنید.
آموزش نجوم به کودکان از چه سنی بهتر است شروع شود؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که آموزش نجوم به کودکان معمولا از سنین 5-6 سالگی آغاز می‌شود؛ اما مواردی وجود داشته که کودک زودتر از بازه زمانی معمول به علم جذاب نجوم علاقه نشان داده است. در چنین شرایطی می توان آموزش به او را زودتر آغاز کرد.
منابع و فیلم‌های متعددی برای این کار وجود دارند. همچنین می‌توانید با موسسات معتبر و اساتید مجرب در خصوص ارائه راهکارهای مناسب و معرفی ابزارهای مناسب برای علاقه‌مند شدن کودکان و نوجوانان به علم نجوم مشورت کنید.
جمع‌بندی
در انتها باید بگوییم که علاقه به علم نجوم به سن خاص و حتی دانشمندان اختصاص ندارد. یا به عبارت بهتر شاید از دل همین علاقه‌ها و کنجکاوی‌های کودکانه دانشمندانی بزرگ متولد شوند. به همین خاطر در مقاله فوق سعی کردیم بهترین راهکارها و ابزارهای نجومی برای کودکان و نوجوانان که آنها را به علم علاقه‌مند می‌کند را به طور مفصل برای شما شرح دهیم.
انتشارات هفت و نیم با چاپ کتاب‌ها و انتشار مقالات علمی، سعی دارد تا مسیر زندگی کودکان و نوجوانان را با علم همراه سازد و نگرش صحیحی از مسائل علمی برای آنها ایجاد کند. جهت مطالعه مطالب آموزشی ازاین‌دست می‌توانید به بخش مجله هفت و نیم، سری بزنید.
