شام امشب با من: فوت و فن ۱۱گانه فلافل؛ دیگر نگران وا رفتن توپکها در روغن داغ نباشید!
فلافل یکی از محبوبترین و کهنترین غذاهای گیاهی خاورمیانه است که نه تنها در کشورهای عربی، بلکه در سراسر جهان طرفداران بیشماری دارد. این خوراکی خوشمزه، که عمدتاً از نخود یا باقلا و ادویههای متنوع تهیه میشود، معمولاً به صورت توپکهای سرخشده سرو شده و میتواند به تنهایی، داخل ساندویچ یا همراه با سسهای مختلف مورد استفاده قرار گیرد. در این گزارش، طرز تهیه نسخه اصیل آن و نکات کلیدی برای داشتن یک فلافل ترد و عالی بررسی شده است.
مواد لازم برای فلافل اصیل (دستور پایه)
نکات مهم قبل از شروع
-
نخود باید حداقل ۸ تا ۱۲ ساعت یا یک شبانهروز کامل در آب خیس بخورد.
-
نخود نباید پخته شود؛ فقط باید نرم شود تا به خوبی آسیاب گردد.
| ماده اولیه | میزان لازم (تقریبی) | توضیحات |
| نخود خشک خیسخورده | ۲۵۰ گرم (حدود ۱ پیمانه) | |
| پیاز متوسط | ۱ عدد | |
| سیر | ۲ تا ۳ حبه | |
| جعفری تازه | ۱ دسته کوچک | |
| گشنیز تازه | ۱ دسته کوچک | (اختیاری) |
| تخممرغ | ۱ عدد | (اختیاری، برای انسجام بیشتر) |
| آرد نخودچی یا آرد سوخاری | ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری | |
| بکینگ پودر | نصف قاشق چایخوری | |
| نمک و فلفل سیاه | به میزان لازم | |
| ادویههای دلخواه (زیره، زردچوبه، پاپریکا) | به میزان لازم | |
| روغن | برای سرخ کردن |
مراحل آمادهسازی و پخت
۱. آمادهسازی مواد اصلی نخود خیسخورده را آبکشی کنید. دقت کنید که نخود نباید پخته باشد، چرا که پختگی نخود بافت فلافل را خمیری کرده و باعث وا رفتن آن هنگام سرخ کردن میشود.
۲. آسیاب کردن مخلوط پیاز، سیر، جعفری و گشنیز را همراه با نخود در آسیاب یا غذاساز ریخته و مخلوط کنید تا یکدست و خمیری شود. مخلوط نهایی باید کمی دانهدانه باشد و نه خیلی نرم و پورهای.
۳. افزودن مواد خشک و شکلدهی تخممرغ، آرد، بکینگ پودر، نمک و ادویهها را به مخلوط نخود اضافه کرده و به آرامی هم بزنید. خمیر باید سفت و شکلپذیر باشد. سپس با دست یا قالب مخصوص، خمیر را به شکل توپکها یا دیسکهای کوچک (حدود ۳ تا ۴ سانتیمتر) درآورید.
۴. سرخ کردن نهایی روغن را در ظرف مناسب تا دمای مناسب (حدود ۱۸۰ درجه سانتیگراد) گرم کنید. فلافلها را به آرامی در روغن بیندازید و هر طرف را حدود ۳ تا ۵ دقیقه سرخ کنید تا کاملاً طلایی و ترد شود. فلافلها را روی دستمال کاغذی قرار دهید تا روغن اضافیشان گرفته شود.
۵. سرو فلافل فلافلهای آماده را معمولاً گرم سرو میکنند. همراهی فلافل با نان پیتا یا تافتون، سس تاهینی (کنجد)، سبزیجات تازه و انواع ترشی بسیار رایج است.
تفاوت نسخههای فلافل: آبادانی در مقابل لبنانی
| ویژگی | فلافل آبادانی | فلافل لبنانی |
| مواد اولیه اصلی | عمدتاً نخود، یا ترکیبی از نخود و باقلا | عمدتاً نخود با مقدار زیاد سبزیجات معطر |
| ادویهجات غالب | زیره، فلفل سیاه، زردچوبه | زیره، فلفل سیاه، پاپریکا، سبزیجات بیشتر |
| بافت و طعم | بافت ترد و روغنی، طعم ادویهای مشخص | بافت سبکتر، طعم تازه و سبزِ سبزیجات محسوستر |
| روش سرو رایج | ساندویچی با نان تافتون، ترشی و سبزیجات محلی | با سس تاهینی، خیارشور و نان پیتا |
نکاتی برای تهیه فلافلی ترد و پفکی (۱۱ فوت و فن مهم)
برای اینکه فلافل شما پوک، ترد و خوشطعم شود، رعایت نکات زیر ضروری است:
-
نخود خام، نه پخته: نخود حتماً فقط خیسانده شود؛ پختن نخود بافت را خمیری میکند.
-
بافت مناسب آسیاب: مخلوط را بیش از حد آسیاب نکنید؛ باید کمی دانهدانه بماند.
-
عامل پفکی شدن: استفاده از بکینگ پودر یا کمی آرد نخودچی به سبک شدن بافت کمک میکند.
-
استراحت در یخچال: خمیر را قبل از سرخ کردن، حداقل ۱۵ دقیقه در یخچال استراحت دهید تا انسجام یابد.
-
سایز یکسان: توپکهای فلافل را یک اندازه درست کنید تا پخت یکنواختی داشته باشند.
-
دمای روغن: برای ترد شدن، سرخ کردن در روغن داغ با دمای مناسب (حدود ۱۸۰ درجه سانتیگراد) ضروری است.
-
تغییر روش پخت: برای کاهش چربی، میتوانید فلافل را در فر (۲۰۰ درجه سانتیگراد، ۲۰-۲۵ دقیقه) بپزید.
-
روغنگیری: پس از سرخ شدن، فلافلها را روی دستمال کاغذی قرار دهید تا روغن اضافی گرفته شود.
-
مغزی کردن: برای فلافل کنجدی، سطح توپکها را قبل از سرخ کردن در کنجد بغلتانید.
-
سرخ کردن با فاصله: فلافلها را با فاصله در روغن بیندازید تا دمای روغن افت نکند.
-
سس ایدهآل: بهترین همراه فلافل، سس تاهینی (کنجد، لیمو، سیر) است.
روشهای جایگزین و کالری
| روش جایگزین | تفاوت اصلی | ویژگیهای طعمی و بافتی |
| پخت در فر | به جای سرخ کردن، در فر پخته میشود. | کمچربتر، بافت کمی خشکتر و سبکتر از سرخشده. |
| با دال عدس | استفاده از دال عدس به جای نخود (نیاز به خیساندن کمتر). | طعم کمی شیرین و ملایمتر، بافت نرمتر. |
| با سیبزمینی | افزودن یا جایگزینی سیبزمینی پخته. | نرمتر و لطیفتر، طعم ملایمتر. |
کالری فلافل (میانگین)
کالری فلافل بسته به اندازه و روش پخت متغیر است:
-
فلافل سرخشده متوسط (۳۰-۴۰ گرم): تقریباً ۶۰ تا ۸۰ کالری
-
فلافل فرپز یا پخته: تقریباً ۴۰ تا ۵۰ کالری
به طور کلی، فلافل یک میانوعده پرانرژی است و در صورتی که با سبزیجات و نان در وعده غذایی سرو شود، میتواند یک غذای گیاهی مغذی و متعادل باشد.