خواب خوب، اکسیر جوانی مغز: پژوهشگران زنگ خطر پیری سریع مغز را به صدا درآوردند!

تأثیر خواب بد بر سن بیولوژیکی مغز

تحقیقی که توسط محققان مؤسسه کارولینسکا انجام شده است، شواهد محکمی را در مورد ارتباط میان کیفیت پایین خواب و پیری بیولوژیکی مغز ارائه می‌دهد. این یافته‌ها، سؤال دیرینه در مورد اینکه آیا خواب ناسالم باعث زوال شناختی می‌شود یا صرفاً یکی از علائم اولیه آن است، را به سمت گزینه اول متمایل می‌کند.

• روش تحقیق:

  • محققان داده‌های تصویربرداری مغزی (MRI) مربوط به ۲۷ هزار و ۵۰۰ فرد میانسال و مسن را بررسی کردند.

  • با استفاده از یک مدل یادگیری ماشینی (هوش مصنوعی)، آن‌ها بیش از هزار ویژگی مبتنی‌بر MRI را تجزیه و تحلیل کردند تا "سن بیولوژیکی مغز" هر فرد را محاسبه کنند.

  • این سن محاسبه‌شده با سن تقویمی (واقعی) فرد مقایسه شد تا «شکاف سنی» به دست آید.

  • کیفیت خواب شرکت‌کنندگان نیز بر اساس پنج عامل خوداظهاری (مانند مدت زمان، بی‌خوابی، خروپف و خواب‌آلودگی روزانه) ارزیابی شد و آن‌ها را به سه گروه: سالم، متوسط و ضعیف تقسیم کردند.

ارتباط مستقیم: شش ماه پیری بیشتر در ازای هر نمره کاهش خواب

نتایج این مطالعه نشان‌دهنده یک ارتباط مستقیم و قابل اندازه‌گیری است:

• به گفته سرپرست تحقیق، «به ازای هر یک نمره کاهش در امتیاز خواب سالم، شکاف بین سن مغز و سن تقویمی حدود شش ماه افزایش می‌یابد.»

• به‌طور متوسط، افرادی که خواب بی‌کیفیتی داشتند، مغزی داشتند که یک سال پیرتر از سن تقویمی‌شان به نظر می‌رسید.

التهاب: مکانیسم احتمالی پیری زودرس

محققان برای درک بهتر مکانیسم بیولوژیکی این پدیده، به دنبال عوامل پشت این ارتباط بودند. تحلیل‌ها نشان داد که:

• التهاب مزمن در بدن می‌تواند بیش از ده درصد از ارتباط بین خواب ضعیف و پیری مغز را توجیه کند.

• این نشان می‌دهد که خواب بی‌کیفیت ممکن است با افزایش سطح التهاب در بدن، به ساختار مغز آسیب برساند.

سایر عوامل و امیدی برای پیشگیری

علاوه بر التهاب، محققان مکانیسم‌های احتمالی دیگری را نیز مطرح کرده‌اند که در آینده نیاز به بررسی بیشتر دارند:

• تأثیر بر سیستم پاکسازی مغز: خواب نقش حیاتی در فعال‌سازی سیستم پاکسازی مواد زائد مغز دارد.

• سلامت قلبی-عروقی: خواب ضعیف می‌تواند بر سلامت قلب و عروق تأثیر بگذارد که این خود به سلامت مغز مرتبط است.

با این حال، محققان با اشاره به این نکته که خواب یک عامل قابل اصلاح است، ابراز امیدواری می‌کنند که «شاید بتوان با خواب سالم‌تر، از پیری سریع مغز و حتی از زوال شناختی جلوگیری کرد.