برای اولین بار، هیوسین در سال 1951 به عنوان داروی ضد اسپاسم در درمان دردهای شکمی و گرفتگی عضلات ناشی از اسپاسم گوارشی در آلمان ثبت و یک سال بعد به بازار عرضه گردید. از آن زمان، این دارو در بسیاری از کشورهای جهان و با اسامی مختلف از جمله قرص هیوتکس (Hyotex) در دسترس قرار گرفته است. اما، این دارو در چه موارد دیگری کاربرد دارد و مکانیسم عمل آن چگونه است؟ عوارض جانبی، هشدارها و تداخلات دارویی آن به چه صورتی است؟ و سوالاتی دیگر که در ادامه همین مطلب به آن‌ها می‌پردازیم.
قرص هیوتکس چیست؟
اسکوپولامین که با نام هیوسین بوتیل بروماید، هیوسین و یا هیوتکس نیز شناخته می‌شود، نوعی آلکالوئید تروپان است که در فرمول شیمیایی آن، آمونیوم نوع چهارم با گروه بوتیل وجود دارد. اتصال گروه حجیم بوتیل برومید در فرمول شیمیایی این دارو، موجب می‌شود تا به طور موثری از حرکت این دارو در سراسر سد خونی مغزی جلوگیری گردد و از عوارض جانبی نامطلوب سیستم عصبی مرکزی ممانعت به عمل آید. این دارو، نوعی آنتی‌کلی‌نرژیک طبیعی یا مصنوعی محسوب می‌شود و به ویژه به صورت قرص 20 میلی‌گرمی با نام‌های مختلف از جمله قرص هیوتکس و یا به صورت آمپول 20 میلی‌گرمی توسط شرکت‌های دارویی به بازار عرضه می‌شود.
موارد مصرف قرص هیوتکس
قرص هیوتکس (Hyotex) برای درمان بسیاری از اختلالات معده و روده، از جمله زخم معده، سندرم روده تحریک‌پذیر و پانکراتیت استفاده می‌شود. همچنین، برای کنترل اسپاسم عضلات مثانه، کلیه‌ها یا دستگاه گوارش و کاهش اسید معده کاربرد دارد. گاهی اوقات برای کاهش لرزش و سفتی عضلات در افراد مبتلا به علائم بیماری پارکینسون و گاهی به عنوان عامل خشک‌کننده برای کنترل ترشح بیش از حد بزاق، آبریزش بینی یا تعریق بیش از حد استفاده می‌شود. در واقع، این دارو علائم مرتبط با اختلالات دستگاه گوارش را کنترل می‌کند، اما آن‌ها را درمان نمی‌کند.
موارد منع مصرف قرص هیوتکس
اگرچه هیچ‌کدام از مطالعات انسانی ایمنی این دارو را در دوران شیردهی تضمین نمی‌کنند، اما شرکت‌های سازنده توصیه می‌کنند که این دارو در زنان شیرده با احتیاط مصرف شود و برای اطفال به هیچ عنوان تجویز نگردد؛ چون قرص هیوتکس (Hyotex) می‌تواند وارد شیر مادر شود. همچنین، احتمال مشاهده عوارض جانبی این دارو در افراد مسن نسبت به افراد جوان بیشتر است؛ به ویژه، افراد مسنی که چندین داروی دیگر را با هم مصرف می‌کنند. از مصرف این دارو، به دلیل اثرات جانبی قوی آنتی‌کلی‌نرژیک آن که با افزایش خطر زوال عقل نیز مرتبط است، باید اجتناب شود. همچنین، افراد مبتلا به مشکلات ادراری، انسداد معده یا روده، کولیت اولسراتیو شدید، گلوکوم یا میاستنی گراویس، نباید این دارو را مصرف کنند.
مکانیسم اثر قرص هیوتکس
مطالعات فارماکولوژیک نشان داده است که قرص هیوتکس (Hyotex) به عنوان داروی آنتی‌کلی‌نرژیک، میل ترکیبی بالایی نسبت به گیرنده‌های موسکارینی، واقع در سلول‌های ماهیچه صاف دستگاه گوارش دارد. این ویژگی موجب می‌شود تا تحریک انقباض عضلات صاف کاهش یابد و اثرات آرام‌بخشی به عضلات صاف اعمال شود که معمولاً به وسیله سیستم عصبی پاراسمپاتیک و از طریق انتقال‌دهنده عصبی استیل کولین تحریک می‌شوند.
به دلیل تمایل بافتی بالایی که هیوسین به گیرنده‌های موسکارینی دارد، در محل اثر در روده باقی می‌ماند و اثر اسپاسمولیتیک موضعی ایفا می‌کند. در واقع، انسداد گیرنده‌های موسکارینی در دستگاه گوارش، اساس استفاده از این دارو در درمان دردهای شکمی ثانویه است. همچنین، این دارو می‌تواند به گیرنده‌های نیکوتین متصل گردد که باعث ایجاد اثر مسدودکننده گانگلیون می‌شود.
عوارض جانبی قرص هیوتکس
عوارض جانبی شایع مصرف قرص هیوتکس (Hyotex) عبارتند از: سردرد، سرگیجه، خواب آلودگی، تاری دید، گشاد شدن مردمک‌ها، خشکی دهان، احساس ضعف یا خستگی، اضطراب، گیجی، توهم، افکار یا رفتار غیرعادی، ضعف، مشکلات حافظه، لکنت زبان، عدم تعادل، اسهال، ضربان قلب بالا، کاهش تعریق و ادرار، کاهش حس چشایی، درد معده، حالت تهوع، استفراغ، نفخ، یبوست، مشکلات خواب، ناتوانی جنسی، کاهش رابطه جنسی یا مشکلات در ارگاسم. همچنین، در صورت داشتن علائم واکنش آلرژیک، از جمله کهیر، مشکلات تنفسی، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو بهتر است به پزشک مراجعه شود.
عوارض مصرف بیش از اندازه (اوردوز) قرص هیوتکس
در صورت مصرف بیش از اندازه قرص هیوتکس (Hyotex) ، ممکن است علائمی از جمله سردرد، سرگیجه، خشکی دهان، مشکلات در بلع، حالت تهوع، استفراغ، تاری دید، خشکی پوست و احساس بی‌قراری یا عصبی مشاهده شود. در این صورت باید بلافاصله با اورژانس تماس گرفته شود و یا اینکه به نزدیک‌ترین مراکز درمانی مراجعه گردد.
هشدارها درباره قرص هیوتکس
- افرادی که به قرص هیوتکس (Hyotex) حساسیت دارند، نباید آن را مصرف کنند.
- مصرف این دارو در افراد کمتر از 2 سال ممنوع است.
- افراد مبتلا به مشکلات قلبی، فشار خون بالا، بیماران کلیوی، کولوستومی یا ایلئوستومی، اختلال تیروئید و بیماران مبتلا به رفلاکس معده، بهتر است قبل از مصرف این دارو با پزشک مشورت کنند.
- بهتر است مصرف این دارو در زنان باردار با تجویز پزشک انجام شود.
- قبل از مصرف، بهتر است تمام دستورالعمل‌های روی برچسب دارو را مطالعه شود و دقیقاً طبق دستور مصرف گردد.
- قرص را به طور کامل قورت دهید و آن را له نکنید، نجوید یا نشکنید.
- قرص خوراکی، فقط زمانی از بسته‌بندی خارج شود که فرد آماده مصرف آن باشد.
- این دارو باید در دمای اتاق، ظرف در بسته، به دور از گرما و رطوبت و دور از دسترس کودکان نگهداری شود.
- قرص هیوتکس (Hyotex) بسته به نظر پزشک می‌تواند سه یا چهار بار در روز مصرف می‌شود.
تداخلات دارویی قرص هیوتکس
اگر فردی داروهای دیگری از جمله داروی ضد افسردگی، دارو برای درمان بیماری‌های روانی، سرماخوردگی یا آلرژی (بنادریل و غیره) ، دارو برای درمان یا پیشگیری از تهوع و استفراغ یا داروهای مهارکننده MAO از جمله ایزوکاربوکسازید، لینزولید، متیلن بلو، فنلزین، رازاگیلین، سلژیلین، ترانیل سیپرومین، سیکلوبنزاپرین و غیره مصرف می‌کند، باید قبل از مصرف قرص هیوتکس (Hyotex) به پزشک اطلاع دهد.
مطالعه بیشتر درباره قرص هیوتکس
همانطور که گفته شد داروی آنتی‌کلی‌نرژیک قرص هیوتکس (Hyotex) برای درمان بسیاری از مشکلات از جمله درد شکم، اسپاسم مری، قولنج کلیوی، اسپاسم مثانه و بهبود ترشحات تنفسی استفاده می‌شود و ممکن است مصرف برخی داروهای گیاهی و مکمل‌ها در کنار این دارو، به خصوص آن‌هایی که دچار عوارض جانبی مانند خواب آلودگی، خشکی دهان یا مشکل ادرار هستند، عوارضی ایجاد کند. با این وجود، بررسی و تداخل این دارو با بسیاری از داروهای دیگر هنوز به طور کامل مشخص نشده و یا در دست بررسی قرار دارد.
برای مطالعه بیشتر در این خصوص، می‌توانید از منابع زیر استفاده بفرمایید:
نظرات مصرف کنندگان درباره این دارو
از جمله عوارضی که برخی از مصرف‌کنندگان قرص هیوتکس (Hyotex) مطرح کرده‌اند، شامل: خواب آلودگی، تغییرات بینایی، خشکی دهان، ضربان سریع قلب و آلرژی شدید است. اما، هیچ تاثیری از این دارو بر مغز گزارش نشده است و مصرف‌کنندگان آن شکایتی مبنی بر این موضوع نداشته‌اند. از جمله نظرات مثبت مصرف‌کنندگان، اشاره به بهبودی سریع اسپاسم و درد شکمی به ویژه در بانوان با درد دوران قاعدگی و افراد با دردهای کلیوی بوده است.
جمع بندی و نتیجه گیری
در این مقاله، به بررسی مصرف قرص هیوتکس (Hyotex) ، خطرات و عوارض احتمالی، موارد منع مصرف و... پرداخته شد. بسیاری از مطالعات بالینی، مصرف این دارو را در درمان درد شکمی ناشی از گرفتگی عضلات ثابت کرده‌اند. خوشبختانه، عوارض جانبی زیادی از این دارو گزارش نشده است و به طور خاص، هیچ‌گونه افزایش قابل‌توجهی در بروز عوارض جانبی مرتبط با آنتی‌کلی‌نرژیک مشاهده نشده است. در نتیجه، این دارو، گزینه درمانی ارزشمندی برای بیماران مبتلا به علائم درد شکمی یا ناراحتی همراه با گرفتگی عضلات محسوب می‌شود. اما، هیچ دوز بی‌خطر و ایمنی برای اطفال وجود ندارد؛ پس باید از تجویز آن برای اطفال پرهیز نمود.