اختلال شخصیت؛ بررسی انواع آن، شناخت و مدیریت و بهبود کیفیت زندگی
سلامت روان پایه و اساس یک زندگی شاد است و به افراد کمک می‌کند احساسات و افکار خود را بهتر بشناسند و کنترل کنند. وقتی فرد با استرس و چالش‌های روزمره کنار بیاید، روابط سالم‌تری برقرار می‌کند و کیفیت زندگی‌اش بالاتر می‌رود.
در این میان، اختلالات شخصیتی الگوهای ناسالمی از تفکر و رفتار هستند که زندگی کاری، تحصیلی و اجتماعی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهند. آشنایی با این اختلالات اولین گام برای بهبود روابط و مدیریت بهتر مشکلات است. در این مقاله به بررسی انواع اختلالات شخصیتی، نشانه‌ها و تأثیر آنها بر زندگی روزمره می‌پردازیم تا با درک بهتر این مسائل راهکارهای موثری برای بهبود روابط و ارتقای کیفیت زندگی پیدا کنیم. همچنین در بخش پایانی در خصوص نقش مشاوره در درمان و بهبود اختلال شناختی بحث خواهد شد.در صورت تمایل به دریافت مشاوره از طریق لینک زیر اقدام کنید.
دسته‌بندی اختلالات شخصیتی
اختلالات شخصیتی، الگوهای ناسالم تفکر و رفتار هستند که روابط، کار و زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار دهند. این اختلالات در سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: B، A و C.
دسته A (عجیب و غیرمعمول)
افرادی که در این طبقه‌بندی قرار می‌گیرند، رفتارهای غیرمعمول و گاهی عجیب دارند و معمولاً در ارتباط با دیگران دچار مشکل می‌شوند. اختلال اسکیزوئید که باعث انزوا و بی‌علاقگی به روابط می‌شود و اختلال اسکیزوتایپال با تفکرات عجیب و دشواری در برقراری ارتباط در دسته A هستند.
دسته B (احساساتی و بی‌ثبات):
از مشخصه‌های این دسته از افراد عاطفی، نمایشی و گاهی تکانشی بودن است. اختلال شخصیت مرزی (BPD) شامل بی‌ثباتی خلق و روابط، اختلال نمایشی با جلب توجه مداوم، اختلال خودشیفتگی با حس برتری و فقدان همدلی و اختلال ضداجتماعی با بی‌توجهی به حقوق دیگران از نمونه‌های بارز گروه B هستند.
دسته C (اضطرابی و ترسو):
افراد با ویژگی‌های دسته C معمولاً مضطرب و محتاط هستند. اختلال وابسته با نیاز شدید به مراقبت دیگران، اختلال اجتنابی با ترس از طرد شدن و اختلال وسواسی اجباری با کمال‌گرایی شدید، از مهم‌ترین نمونه‌های این طبقه‌بندی هستند.
در این بخش، مروری کوتاه بر انواع اختلالات شخصیتی خواهیم داشت و با نشانه‌های اصلی هر کدام آشنا می‌شویم.
انواع اختلال شخصیتی
اختلال اسکیزوئید
اختلال شخصیت اسکیزوئید که در دسته A قرار می‌گیرد، وضعیتی است که با انزوا، بی‌علاقگی به روابط صمیمی و محدودیت در ابراز احساسات مشخص می‌شود. افراد مبتلا معمولاً سرد، گوشه‌گیر و علاقه‌مند به فعالیت‌های انفرادی هستند و تمایل کمی به تعامل اجتماعی و روابط نزدیک دارند. این اختلال می‌تواند باعث مشکلات قابل توجهی در روابط فردی، خانوادگی و محیط کار شود و کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد. تشخیص و درمان حرفه‌ای، از جمله روان‌درمانی، به افراد کمک می‌کند مهارت‌های ارتباطی و مدیریت عواطف خود را تقویت کنند و زندگی بهتری داشته باشند.
اختلال اسکیزوتایپال (STPD)
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (STPD) یک اختلال شخصیت دسته A است که رفتارها، گفتار و باورهای غیرعادی از مشخصه‌های بارز آن محسوب می‌شوند. افراد مبتلا به این اختلال اغلب دچار اضطراب اجتماعی، بدگمانی و افکار جادویی هستند و روابط نزدیک کمی با دیگران دارند. این ویژگی‌ها موجب بروز مشکلاتی در تعاملات اجتماعی و فردی می‌شود و باعث جامعه‌گریزی و انزوای فردی می‌گردد. تشخیص و درمان حرفه‌ای، شامل روان‌درمانی می‌تواند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کند.
اختلال شخصیت مرزی (BPD)
اختلال شخصیت مرزی (BPD) یکی از وضعیت‌های سلامت روانی پیچیده است که در طبقه بندی B قرار می‌گیرد و با نوسانات شدید خلق، رفتارهای تکانشی و تصویر ناپایدار از خود مشخص می‌شود. افراد مبتلا اغلب ترس شدیدی از رها شدگی دارند و در کنترل خشم و احساسات خود با مشکل مواجه‌اند. این اختلال می‌تواند روابط فردی و اجتماعی را به شدت تحت تأثیر قرار دهد و منجر به بی‌ثباتی عاطفی و تعارضات مداوم شود. تشخیص و حمایت تخصصی، برای بهبود کیفیت زندگی و مدیریت علائم ضروری است.
نمایشی (HPD)
اختلال شخصیت نمایشی (HPD) که یکی از اختلال‌های گروه B است، با نیاز افراطی به جلب توجه و بیان احساسات اغراق‌آمیز شناخته می‌شود. افراد مبتلا معمولا پرشور و برون‌گرا هستند و گاهی رفتارهای اغواگرانه دارند و در صورت بی‌توجهی احساس ناراحتی می‌کنند. این ویژگی‌ها روابط فردی و اجتماعی را ناپایدار می‌سازد و به آسیب هیجانی و تعارض منجر می‌شود. تشخیص زودهنگام و درمان حرفه‌ای، به‌ویژه روان‌درمانی، نقش مهمی در کنترل نشانه‌ها و بهبود کیفیت زندگی این افراد دارد.
اختلال شخصیت خودشیفته
یکی دیگر از اختلال‌های گروه B، اختلال شخصیت خودشیفته است که با احساس خودبزرگ‌بینی، نیاز شدید به تحسین و کاهش همدلی با دیگران مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال اغلب دیگران را تحقیر کرده و روابط اجتماعی و عاطفی دشواری دارند. این اختلال اغلب موجب رفتارهای سلطه‌گرانه، کنترل‌گری و تعارض در محیط کار و خانواده شود. تشخیص دقیق توسط متخصص روانپزشک یا روانشناس ضروری است تا انگیزه تغییر و بهبود مهارت‌های اجتماعی فرد تقویت شود.
اختلال شخصیت ضداجتماعی
اختلال شخصیت ضداجتماعی یکی دیگر از اختلال‌های طبقه‌بندی B است که با بی‌توجهی به حقوق دیگران، رفتارهای فریبکارانه و نقض مکرر قوانین همراه است. از ویژگی‌های این گروه، تکانشی بودن و پرخاشگری است. این افراد فاقد احساس گناه‌اند و روابط فردی آنها پر از تعارض و سوءاستفاده است. این اختلال اغلب به مشکلات شغلی، درگیری‌های خانوادگی و رفتارهای مجرمانه منجر می‌شود. تشخیص دقیق و درمان حرفه‌ای، به‌ویژه روان‌درمانی و آموزش مهارت‌های اجتماعی، برای کاهش آسیب و بهبود رفتار ضروری است.
اختلال شخصیت وابسته
اختلال شخصیت وابسته نوعی اختلال روانی در گروه C است که با نیاز شدید به مراقبت، ترس از طرد شدن و ناتوانی در تصمیم‌گیری مستقل شناخته می‌شود. افراد مبتلا اغلب مسئولیت‌هایشان را به دیگران می‌سپارند و در روابط مطیعانه رفتار می‌کنند و از تنهایی به‌شدت می‌ترسند. این ویژگی‌ها باعث وابستگی ناسالم، کاهش اعتمادبه‌نفس و مشکلات شغلی یا خانوادگی می‌شود.
اختلال شخصیت اجتنابی
اختلال شخصیت اجتنابی (دوری‌گزین) که ازاختلال‌های گروه C است، با پرهیز اجتماعی، احساس بی‌کفایتی و حساسیت شدید به ارزیابی منفی همراه است. افراد مبتلا اغلب به تنهایی تمایل دارند و از تعامل اجتماعی اجتناب کنند، هرچند میل به ارتباط دارند. این اختلال روابط فردی و اجتماعی را مختل می‌کند، عزت‌نفس را کاهش داده و باعث انزوای فرد می‌شود. تشخیص توسط روانشناس یا روانپزشک انجام می‌شود و درمان اصلی شامل روان‌درمانی، تغییر الگوهای فکری و رفتاری، و در صورت نیاز دارودرمانی است.
اختلال شخصیت وسواسی جبری (OCPD)
یکی دیگر از اختلال‌های شخصیتی گروه C، اختلال وسواسی جبری (OCPD) با کمال‌گرایی افراطی، نظم بیش از حد، کنترل دقیق و اشتغال ذهنی به جزئیات مشخص می‌شود. افراد مبتلا اغلب انعطاف‌ناپذیر هستند، احساسات خود را به سختی بیان می‌کنند و در روابط شخصی و همکاری با دیگران دچار مشکل می‌شوند. این اختلال عملکرد کاری و کیفیت روابط اجتماعی را کاهش دهد. روان‌درمانی، تغییر الگوهای فکری و رفتاری و در صورت نیاز دارودرمانی به بهبود زندگی فرد بهبود کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
همان‌طور که در این مقاله اشاره شد، اختلالات شخصیتی می‌توانند به‌طور قابل توجهی کیفیت زندگی، روابط فردی و عملکرد روزمره را تحت تأثیر قرار دهند. تشخیص به‌موقع و مدیریت این اختلالات نقش مهمی در کاهش اثرات منفی آنها دارد. در این مسیر، خدمات تخصصی «همراهتم» به شما کمک می‌کند تا با درک عمیقی از وضعیت خود، راهکارهای عملی و مؤثری برای مدیریت علائم پیدا کنید.
برای بهره‌مندی از این خدمات، کافی است به وب‌سایت «همراهتم» مراجعه کرده و با انتخاب روانشناس موردنظر خود، به‌صورت آنلاین یا تلفنی مشاوره دریافت کنید. با همراهی حرفه‌ای «همراهتم»، می‌توانید مسیر بهبود شخصیت و کیفیت زندگی خود را با آرامش و اطمینان آغاز کنید.