انرژی زیاد یا بیش فعالی؟ چطور تفاوت این دو را در کودکان تشخیص دهیم؟
بیش‌فعالی یک اختلال عصبی رشدی است که با علائمی مانند مشکلات تمرکز، بی‌توجهی شدید، رفتارهای تکانشی و ناتوانی در کنترل فعالیت‌های حرکتی شناخته می‌شود. این اختلال معمولا در اوایل کودکی و قبل از ۷ سالگی بروز می‌کند و می‌تواند تا بزرگسالی نیز ادامه یابد.
بیش فعالی چیست و چگونه تشخیص داده می‌شود؟
بیش‌فعالی به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی، خانوادگی، اجتماعی و روانی ایجاد می‌شود و میانگین سنی تشخیص آن در کودکان ۷ سال است. والدین و معلمان معمولا با مشاهده علایمی مانند فعالیت و تحرک بیش از حد، حواس‌پرتی دائم، ناتوانی در تمرکز و رفتارهای تکانشی به بیش فعالی کودک مشکوک می‌شوند.
علائم بیش فعالی در کودکان
- مشکل در تمرکز در فعالیت‌ها
- پرت شدن حواس به راحتی
- توجه کم به انجام تکالیف مدرسه
- بی‌قراری و تکان خوردن یا مشکل در یک جا نشستن
- نیاز مداوم به حرکت یا دویدن
- انجام فعالیت‌ها با صدای بلند یا ایجاد مزاحمت برای دیگران
- زیاده‌روی در صحبت کردن و قطع کردن حرف دیگران
- بی‌قراری دست‌ها یا پاها یا ضربه زدن با آنها
- مشکل در نشستن در کلاس درس یا موقعیت‌های دیگر
- مدام در حرکت بودن و دویدن یا بالا رفتن در موقعیت‌های نامناسب
- مشکل در بازی کردن یا انجام بی‌سر و صدای یک فعالیت
- زیاد حرف زدن
- پاسخ‌های مبهم و قطع کردن حرف سؤال‌کننده
- ناتوانی در انتظار نوبت
- قطع یا خراب کردن مکالمات، بازی‌ها یا فعالیت‌های دیگران
کودکان پرانرژی را با بیش فعال اشتباه نگیرید
بسیاری از کودکان پیش دبستانی دامنه توجه کوتاهی دارند و نمی‌توانند برای مدت طولانی به یک فعالیت پایبند باشند. کودکان خردسال به طور طبیعی پرانرژی هستند و برخی از آنها نسبت به همسالان خود سطح فعالیت بالاتری دارند.
کودکان را نباید فقط به دلیل تفاوت با دوستان یا خواهر و برادر خود بیش فعال دانست. کودکانی که در مدرسه مشکل دارند اما در خانه یا با دوستانشان خوب هستند، یا کودکانی که در خانه بیش فعال یا بی‌توجه هستند اما در مدرسه و دوستی‌ها مشکلی ندارند، احتمالا بیش فعالی ندارند.
والدین با کودک بیش فعال چطور رفتار کنند؟
والدین باید درک کنند که بیش فعالی یک اختلال عصبی رشدی است و رفتارهای کودک عمدی نیست. آنها باید صبور باشند و با حمایت و برخورد مناسب می‌توانند تاثیر زیادی در بهبود علائم، افزایش اعتماد به نفس و مدیریت بهتر رفتارهای کودک داشته باشند.
- تعیین قوانین واضح و ایجاد برنامه‌ریزی منظم برای فعالیت‌های روزمره
- تشویق و رفتارهای محبت‌آمیز به خاطر تلاش‌ها و موفقیت‌های هر چند کوچک
- پرهیز از تحقیر، مقایسه و تنبیه‌های بدنی
- آرام ماندن و عدم واکنش هیجانی در زمان رفتارهای غیر قابل قبول کودک و جلب توجه او به فعالیت دیگر
- مراجعه به متخصصان روانشناسی یا روانپزشکی کودک در صورت نیاز
- ورزش‌هایی مانند شنا به دلیل درگیر کردن تمام قسمت‌های بدن، به تخلیه انرژی کودکان بیش فعال کمک می‌کنند.
بیش‌فعال‌ها می‌توانند افراد موفقی شوند
کودک بیش فعال با شناسایی به موقع و درمان صحیح می‌تواند مانند یک کودک عادی موفق زندگی کند و حتی بیش فعالی می‌تواند به دلیل برخورداری از توانایی‌های خاص، به یک امتیاز در بین افراد تبدیل گردد و موجب کسب موفقیت‌های زیادی شود.
