آشنایی با موضوع
ناوبری دانش هدایت و راهیابی وسایط نقلیه بین دو نقطهاست. به طور خاص این هدایت بیشتر در مورد هواپیما و کشتی بین دو نقطه بر روی کره زمین است هرچند فضاپیماها نیز از سامانههای مشابهی استفاده میکنند.
از زمان ماقبل تاریخ مردم سعی می کردند یک راه قابل اطمینان پیدا کنند که به آنها بگوید کجا هستند و حتی آنها را به جاییکه می روند راهنمایی کرده و سپس به خانه بازگرداند. مردمان غارنشین وقتی که برای تهیه غذا به شکار می رفتند، احتمالا از سنگها و شاخه های کوچک برای علامتگذاری مسیر خود استفاده می کردند. ملوانان نیز ابتدا سواحل را به دقت دنبال می کردند تا از گم شدنشان جلوگیری کنند.
وقتی دریا نوردان اولیه در دریاهای باز(اقیانوس ها) کشتیرانی کردند، دریافتند که میتوانند مسیر خود را با دنبال کردن ستارهها ترسیم کنند. فنیقیهای باستان از ستاره شمالی برای سفر به
مصر و جزیره کرت استفاده میکردند. بر طبق گفته هومر الهه آتنا به اودیسه گفته است که هنگام سفر کردن در جزیره کالیپسو " دب اکبر را سمت راست خود قرار بده. متأسفانه برای اودیسه و دیگر دریانوردان ستاره ها فقط در شب و تنها در شبهای صاف قابل رؤیت هستند یشرفت مهم بعدی در امر ناوبری کشف قطب نمای مغناطیسی و دستگاه زاویه یاب(syxtant) بود. عقربه قطب نما همیشه نقطه شمالی را نمایش می دهد، بنابراین همیشه دانستن جهت مسیری که در آن حرکت میکنیم را ممکن می کرد.
کلمه Navigation از دو کلمه لاتین به معنی کشتی (Ship) و حرکت (Move) گرفته شده است و اساساً به معنی پیدا نمودن مسیر در دریا میباشد. اما بعدها با شروع مسافرت در فضا و خشکی این کلمه به مفهوم مسیریابی در هوا، خشکی و دریا بکار برده شد. مسیریابی اولیه توسط اجرام سماوی و قطبنماهای مغناطیسی انجام میگردید، با پیشرفت علوم و تکنولوژی امروزه از سیستمهای پیشرفته ماهوارهای استفاده میشود. ماهوارههای مسیریاب قادر به مشخص نمودن طول و عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، سرعت، فاصله و زمان با دقت بسیار بالا میباشند.
ناوبری به دو دسته کلی تقسیم میشود:
۲- ناوبری اینرسیایی
این شکل اصلی ناوبری در اکثر هواگردها و کشتیهاست و مبتنی بر اصول اینرسی عمل میکند. به این معنی که شتاب و چرخش و میدان مغناطیسی سیستم به ترتیب توسط سنسورهای شتابسنج و ژیروسکپ و مگنتومتر حس شده و سپس با انجام یک سری عملیت ریاضی و فیلترینگ، میزان چرخش و در مدلهای پیشرفته تر میزان تغییر موقعیت محاسبه میشود. این سیستم در اندازهگیری میزان چرخش دقت مناسبی دارد و مورد استفاده قرار میگیرد اما در اندازهگیری میزان تغییر مکان اگر از سنسورهای با دقت بسیار بالا استفاده نشود، خروجی خطاهایی دارد که لازم است در بازههای زمانی چند دقیقهای با سیستم دیگری تطابق داده شود و خطای آن گرفته شود.
در کاربردهای تجاری معمولاً از سنسورهایی استفاده میشود که با تکنولوژی MEMS ساخته شدهاند اما در کاربردهای حساس و نظامی سنسورهای دیگری مانند FOG استفاده میشود که دارای دقت و قیمت بسیار بالا هستند.
۱- ناوبری با هدایت رادیویی:
در این نوع از ناوبری یک ایستگاه رادیویی به طور مرتب سیگنالهایی را به اطراف میفرستد. این سیگنالها شامل مختصات دقیق آن ایستگاهاست. فرقی ندارد که این ایستگاه ثابت باشد (مانند برج کنترل فرودگاه) یا متحرک باشد (مانند ماهواره). نکته مهم این است که مختصات خود ایستگاه باید در هر لحظه معلوم باشد. هواپیما یا کشتی که این سیگنالها را دریافت میکند با استخراج مختصاتی که در سیگنال گنجانده شده و انجام عملیات هندسی بر روی آنها مختصات خودش را به دست میآورد و با استفاده از نقشههای استاندارد مسیرش را پیدا میکند. در این روش معمولاً بیش از یک ایستگاه رادیویی باید در دیدرس وسیله باشد.
عالیترین شکل هدایت رادیویی سامانه موقعیتیاب جهانی است که شامل ۲۴ ماهواره در مدار زمین است و با آن در هر نقطه از زمین میتوان مختصات را با دقتی در حد متر به دست آورد. کشور روسیه نیز یک سامانه موقعیت یاب ماهوارهای با نام گلوناس دارد و اتحادیه اروپا نیز در صدد به راه انداختن چنین سامانهای در آینده نزدیک با نام گالیلئو (ناوبری ماهوارهای) است.
از گذشته قطب نماها هم کاربرد وسیعی در کشتیها داشتهاند که دقت پایین و امکان بروز خطاهای زیاد از نکات منفی آنها هستند. در سیستم ناوبری مبتنی بر اینرسی اطلاعات قطب نما با ژایروسکپ ترکیب میشود و مقداری از خطای آن را رفع میکند. همچنین انجام عملیات کالیبراسیون نیز میتواد تأثیر فراوانی بر رفع خطای قطب نماهای دیجیتال داشته باشد.
در این صفحه تعداد 1266 مقاله تخصصی درباره ناوبری که در نشریه های معتبر علمی و پایگاه ساینس دایرکت (Science Direct) منتشر شده، نمایش داده شده است. برخی از این مقالات، پیش تر به زبان فارسی ترجمه شده اند که با مراجعه به هر یک از آنها، می توانید متن کامل مقاله انگلیسی همراه با ترجمه فارسی آن را دریافت فرمایید.
در صورتی که مقاله مورد نظر شما هنوز به فارسی ترجمه نشده باشد، مترجمان با تجربه ما آمادگی دارند آن را در اسرع وقت برای شما ترجمه نمایند.
در صورتی که مقاله مورد نظر شما هنوز به فارسی ترجمه نشده باشد، مترجمان با تجربه ما آمادگی دارند آن را در اسرع وقت برای شما ترجمه نمایند.