آشنایی با موضوع
محیط متخلخل (Porous medium) یا ماده متخلخل (Porous material) مادهای است که دارای منافذ (Voids) است. سهم کالبدی ماده معمولا شبکه یا چارچوب (Matrix or Frame) نامیده میشود. منافذ معمولاً با سیال (مایع یا گاز) پر میشوند. کالبد محیط متخلخل معمولاً یک جامد است اما ساختارهایی مانند فومها نیز بهعنوان ماده متخلخل استفاده میشوند.
بسته به اینکه محیط متخلخل تحت اثر نیرویهای بیرونی بتواند شاره ها را از خود عبور دهد یا نه، به آن محیط متخلخل تراوا یا محیط متخلخل ناتراوا میگویند. محیط های متخلخل ممکن است ناپراکنده یا بس پراکنده، همگن یا ناهمگن، چندسازه یا حاصل ترکیب ساختارهای متفاوت باشند.
محیط متخلخل با تخلخل آن (porosity) شناخته میشود. دیگر خواص مواد متخلخل (برای مثال نفوذپذیری، مقاومت کششی، رسانش الکتریکی) گاهی میتوانند از خواص مربوط به مواد تشکیل دهندهاش (شبکه جامد و سیال)، تخلخل ماده و ساختار منافذ ناشی شوند. اما چنین نشأت گیری پیچیده است حتی با اینکه مفهوم تخلخل ساده و مبرهن است.
غالبا شبکه جامد و منافذ پیوسته هستند. با این وجود، مفهوم تخلخل بسته و تخلخل مؤثر مطرح میشود که فضای منفذ قابلدسترس برای سیال است.
حفره ها در داخل ساختار متخلخل ممکن است در شبکه ای منظم و کریستالی، شبه کریستالی یا آمورف (بی نظم) قرار گیرند. در هر صورت شکل ماده متخلخل می تواند کاربرد آن را از یک بخش به بخشی کاملاً متفاوت تغییر دهد. تا کنون نانوساختارهایی با شکلهای منظم و بی نظم از مواد مختلف ساخته شده اند که در مجموع یکی از متنوع ترین دسته مواد را تشکیل می دهند. یک دسته بندی دیگر بر اساس شکل دسته بندی نانومواد متخلخل به دو دسته غشاها و مواد حجیم است.
حفره ها در نانومواد متخلخل سه دسته اند. بر اساس دسته بندی که توسط آیوپاک صورت گرفته است مواد متخلخل را می توان بسته به میانگین ابعاد حفره ها به سه دسته تقسیم کرد: حفره های میکرو(میکروحفره) با اندازه قطر کمتر از 2 نانومتر؛ حفره های متوسط یا اصطلاحاً میان حفره، با متوسط قطر 2 تا 50 نانومتر؛ و حفره های ماکرو (ماکروحفره) با ابعاد بیشتر از 50 نانومتر. بیشتر زئولیت ها و مشتقات آنها حفره هایی در گستره محدوده میکروحفره ها دارند. اما مواد متخلخل ایجاد شده با سورفکتانت(عوامل فعال سطحی) و بیشتر خِروژل ها و ائروژل ها موادی میان حفره ای هستند. ائروژلها حفره هایی دارند که در گستره دسته سوم نیز قرار می گیرد. زئولیت ها موادی بیشتر سرامیکی(سیلیکایی، آلومینایی و زیرکونیایی) هستند و قابلیت زیستی، شیمیایی و فیزیکی خود ماده را با قابلیتهایی که به کمک حفره هایی در ابعاد نانومتری به دست می آورند همراه می کند.
بسیاری از مواد طبیعی مانند صخرهها و خاک، زئولیت ها، بافتهای بیولوژیکی (مانند استخوان) و بسیاری از مواد ساخته دست انسان مانند سیمان و سرامیک را میتوان جزئی از مواد متخلخل تلقی کرد. بسیاری از خواص مهم آنها را میتوان با توجه به در نظر گرفتن آنها بهعنوان محیط متخلخل توجیه کرد. بسیاری از محیطهای متخلخلی که در زیستفناوری استفاده میشوند شکلپذیر و تراکمپذیر هستند. بیشتر محیطهای متخلخل زیستی، در شرایط ملایم کشسان هستند. اگر محیط متخلخل کشسان و تراکمپذیر باشد، پس از تراکم به شکل و حالت اولیهٔ خود بازمیگردد. تفاوت اصلی محیطهای متخلخلی که از اجزا و بافت زنده تشکل شدهاند نسبت به محیط متخلخل دیگر این است که علاوه بر واکنش مکانیکی به فشار (که ابر اثر ذات متخلخل محیط پدید میآید) واکنشهای فیزیولوژیک نیز نشان میدهند.
مفهوم محیط متخلخل در بسیاری از زمینههای مهندسی و علوم کاربردی مانند فیلتر، مکانیک (آکوستیک، ژئومکانیک، مکانیک خاک و. . . ) مهندسی (مهندسی نفت، مهندسی پزشکی، مهندسی عمران)، زیستشناسی و. . . استفاده میشود.
در این صفحه تعداد 3266 مقاله تخصصی درباره محیط متخلخل که در نشریه های معتبر علمی و پایگاه ساینس دایرکت (Science Direct) منتشر شده، نمایش داده شده است. برخی از این مقالات، پیش تر به زبان فارسی ترجمه شده اند که با مراجعه به هر یک از آنها، می توانید متن کامل مقاله انگلیسی همراه با ترجمه فارسی آن را دریافت فرمایید.
در صورتی که مقاله مورد نظر شما هنوز به فارسی ترجمه نشده باشد، مترجمان با تجربه ما آمادگی دارند آن را در اسرع وقت برای شما ترجمه نمایند.
در صورتی که مقاله مورد نظر شما هنوز به فارسی ترجمه نشده باشد، مترجمان با تجربه ما آمادگی دارند آن را در اسرع وقت برای شما ترجمه نمایند.