کلوئید (به انگلیسی: Colloid) یا چسبسان حالتی بین محلول و سوسپانسیون است که ذرات حلشونده در آن بزرگتر از ذرات محلولها هستند و نور را پخش میکند، اما در عین حال کوچکتر از ذرات مخلوطها هستند و تهنشین نمیشوند. مخلوطهای کلوئیدی را محلولهای چسب مانند نیز میگویند. پراکندگی ذرات آنها به صورت پراکندگی یونی و مولکولی نیست، بلکه به صورت مجموعههای مولکولی به نام میسل میباشند که به راحتی از حلال، قابل تشخیص هستند، مانند ذرات گچ یا قطرات روغن زیتون در آب، بطوری که محلولهای غیر حقیقی یا همان محلولهای کلوئیدی مخلوط یکنواخت نیستند. کلویید یک مخلوط است با ذراتی که اندازهٔ آنها بزرگتر از اندازهٔ ذرات در محلول است. ذرهها در کلویید به صورت معلق و پراکنده هستند. کلوییدها دستکم از دو فاز تشکیل شدهاند یکی فاز پراکنده شونده و دیگری فاز پراکنده کننده مانند مخلوط نشاسته در آب که بعنوان محلول شناخته نمیشود.
اندازه هر یک از اجزای کلوئید از ۱ نانومتر تا ۱۰۰ نانومتر است.
ویژگی کلوئیدها
ناهمگنی: هر مخلوط کلوئیدی از ذرات بسیار ریزی که فقط با اولترامیکروسکوپ دیده میشود، تشکیل شده و برخلاف محلولهای واقعی همیشه ناهمگن میباشد.
فشار اسمزی: نباید انتظار داشت که فشار اسمزی مخلوط کلوئیدی بزرگ باشد، زیرا ذرات معلق در حلال از اجتماع هزاران مولکول بدست آمدهاند و حال آنکه در محلولها ذرات، ماهیت و طبیعت شیمی فیزیکی خود را حفظ میکنند و در نتیجه فشار اسمزی که نسبت مستقیم با آنها دارد، زیادتر از تعداد ذرات مجتمع و متراکم محلولهای کلوئیدی است.
پالایش پذیری: ذرات ریز مخلوط کلوئیدی به آسانی از منافذ کاغذهای صافی عبور میکنند. از همین روست که در آزمایشگاه از بشقابهای چینی لعاب نخورده استفاده میکنند.
اثر تیندال: بوجود ذرات معلق در هوای یک اتاق تاریک یا در سالن سینما در وقتی که اشعه از سوراخ تنگی داخل میشود، آشنایی داریم. همین پدیده با محلول کلوئیدی ظاهر میشود. این پدیده به نام پدیده تیندال، بعلت پراکندگی نور در اثر ذرات میباشد و ارتباطی با انعکاس ندارد.
رنگ: رنگ مخلوط کلوئیدی از طول موج نور پخش شده بدست میآید و تابع بزرگی و ماهیت ذرات کلوئیدی میباشد.
حرکت براونی: مانند ذرات گاز که با حرکات منظم به اطراف پخش و پراکنده میشوند و با هم برخوردهایی دارند، ذرات محلولهای کلوئیدی حرکاتی نظیر آنها را دارا میباشند که به نام کاشف آن " براون " معروف گشتهاست.
کاتافوریزیس: یک خاصیت بسیار مهم مخلوط کلوئیدی که در ژئوشیمی نیز قابل توجه میباشد، دارا بودن بارالکتریکی ذرات میباشد. به این معنا که اگر محلول را تحت تأثیر میدان الکتریکی قرار دهیم، ذرات به سمت یکی از الکترودها متوجه میشوند. این پدیده که به نام کاتافورز مشهور گشته، با پدیده الکترولیز تفاوت دارد، زیرا در محلول الکترولیت، دو نوع بار مثبت و منفی وجود دارد و هر بار به سمت قطب مخالف خود میرود، ولی در محلولهای کلوئیدی فقط یک بار، گاهی مثبت و زمانی منفی وجود دارد. چنانکه، بار محلولهای کلوئیدی هیدراتهای Fe، Cr، Al و بعضی اکسیدها مثال مثبت است، ولی فلزات Au، Cu، Ag و سولفورهای فلزات و چسب هوموس، سلولهای منفی میباشند.
الکترواسموز: بار ذرات را میتوان با استعمال میدان الکتریکی تعیین نمود. در آزمایش الکتروفورز، ذرات نسبت به محیط تفرق و حلال در حرکت میباشند، اما میتوان ذرات را ساکن و متوقف ساخت و محیط تفرق را به حرکت انداخت. این پدیده، به نام الکترواسموز برای خشک کردن مواد رنگی و اخذ رطوبت از خاک چینی و غیره میباشد.
رسوب شدن و انعقاد: ذرات هر محلول کلوئیدی را میتوان با افزایش یک الکترولیت مناسب رسوب داد.
در این صفحه تعداد 1028 مقاله تخصصی درباره کلوئیدها که در نشریه های معتبر علمی و پایگاه ساینس دایرکت (Science Direct) منتشر شده، نمایش داده شده است. برخی از این مقالات، پیش تر به زبان فارسی ترجمه شده اند که با مراجعه به هر یک از آنها، می توانید متن کامل مقاله انگلیسی همراه با ترجمه فارسی آن را دریافت فرمایید. در صورتی که مقاله مورد نظر شما هنوز به فارسی ترجمه نشده باشد، مترجمان با تجربه ما آمادگی دارند آن را در اسرع وقت برای شما ترجمه نمایند.
مقالات ISI کلوئیدها (ترجمه نشده)
مقالات زیر هنوز به فارسی ترجمه نشده اند. در صورتی که به ترجمه آماده هر یک از مقالات زیر نیاز داشته باشید، می توانید سفارش دهید تا مترجمان با تجربه این مجموعه در اسرع وقت آن را برای شما ترجمه نمایند.