Stygmatyzacja osób uzależnionych od alkoholu oraz systemu leczenia uzależnień w Warszawie i w społeczności lokalnej

IntroductionAlcoholism is mentioned as one of the most important social problems, and alcohol dependent persons are socially excluded and stigmatised. The aim of the discussed study was to evaluate the perception of alcohol dependent persons starting outpatient treatment, as well as to consider whether alcohol dependent persons and outpatient clinics are subjects of the social stigma. Evaluation was performed on patients and therapists at two outpatient alcohol treatment clinics in Warsaw and the local community.Materials and methodsThe qualitative research methodology was used. Interviews with a standardised list of desired information were applied to therapists and patients. In two different communities 64 interviews were conducted.ResultsIn the respondents’ opinion, alcohol dependent persons are stigmatised. The discrediting attributes are alcohol drinking, maintaining abstinence and alcohol treatment in outpatient clinic. The general image of alcoholics consists in low social and financial status, neglected appearance and lifestyle. Taking treatment is the last resort, because it is the moment that the label alcoholic adheres to a drinker. It is strengthened by the therapist who diagnoses alcohol addiction. Despite attempts to correct the stigma through therapy and changes in lifestyle, the general image of alcoholics does not change. This label remains even after the end of treatment. Patients fear that disclosure of treatment will label their families. In the opinion of therapists, the stigma also affects the workers of the outpatient clinics as employees of worse category institutions. The neglect of the addiction treatment sector is a clear manifestation of this labelling.

StreszczenieWprowadzenieAlkoholizm traktowany jest jako jeden z ważniejszych problemów społecznych, a osoby uzależnione są społecznie wykluczone i stygmatyzowane. Omawiane w artykule badanie miało na celu ocenę postrzegania osób uzależnionych od alkoholu, które podjęły leczenie, ocenę postrzegania systemu leczenia uzależnień, jak również rozpoznanie, czy osoby leczące się i same placówki podlegają społecznej stygmatyzacji. Oceniającymi byli pacjenci i terapeuci dwóch placówek leczenia uzależnień: z wielkiej aglomeracji, tj. z Warszawy, i ze społeczności lokalnej.Materiał i metodaW badaniach zastosowano metodologię jakościową, technikę swobodnego wywiadu ze standaryzowaną listą poszukiwanych informacji. Narzędziami badawczymi były dwa rodzaje dyspozycji do wywiadów – dla terapeutów i pacjentów poradni. W dwóch placówkach funkcjonujących w odmiennych społecznościach przeprowadzono 64 wywiady.WynikiW ocenie badanych osoby uzależnione od alkoholu są stygmatyzowane. Atrybutem dyskredytującym jest zarówno picie, utrzymywanie abstynencji, jak i leczenie w poradni odwykowej. Wizerunek osoby uzależnionej od alkoholu związany jest z niskim statusem społecznym i majątkowym, wyglądem oraz stylem życia. Podjęcie leczenia traktowane jest przez osobę uzależnioną jako ostateczność, gdyż dopiero wtedy otrzymuje etykietkę alkoholika. Tę etykietkę utrwalają terapeuci, stawiając diagnozę uzależnienia. Mimo prób korekty piętna przez udział w terapii i zmianę stylu życia, obraz społeczny osoby uzależnionej nie ulega poprawie. Etykietka alkoholika utrzymuje się nawet po zakończeniu leczenia. Badani obawiają się, że przez ujawnienie faktu podjęcia leczenia ich najbliżsi również będą stygmatyzowani.W ocenie terapeutów stygmatyzacja dotyka także pracowników lecznictwa uzależnień jako osób zatrudnionych w instytucjach gorszej kategorii. Widocznym przejawem stygmatyzacji jest zaniedbanie tych placówek.