این مقاله با هدف معرفی قرص مترونیدازول (Metronidazole) نوشته شده است؛ دارویی که بیشتر ما در طول زندگی حداقل یک بار آن را مصرف کرده‌ایم. برندهای مختلفی در ایران و کشورهای مختلف دنیا این دارو را تولید می‌کنند. آشنایی با نحوه مصرف، عوارض، میزان دوز مصرفی و... در مورد داروهای مختلف می‌تواند به ما در استفاده بهتر و موثرتر از آن‌ها کمک کند. مترونیدازول نیز یکی از داروهایی است که در صورت عدم مصرف صحیح می‌تواند عوارض جبران ناپذیری برای افراد ایجاد کند؛ بنابراین شناخت آن و آشنایی با عوارض مصرف نادرست این دارو، حائز اهمیت خواهد بود.
قرص مترونیدازول چیست؟
پیش از هر چیز بهتر است یک رونمای کلی از این دارو را ارائه کنیم. به طور کلی قرص مترونیدازول یک داروی موثر از دسته آنتی بیوتیک‌ها است که برای درمان عفونت‌های باکتریایی واژن، معده، کبد، پوست، مفاصل، مغز و نخاع، ریه‌ها، قلب یا جریان خون استفاده می‌شود. این دارو در دو نمونه با رهش فوری و رهش طولانی عرضه می‌شود. تفاوت این دو نمونه در این است که داروهای با رهش فوری بلافاصله در بدن آزاد می‌شوند اما داروهای با رهش طولانی مدت به آرامی در بدن آزاد می‌گردند.
از دیگر موارد مصرف این دارو، استفاده از کپسول‌ها و قرص‌های مترونیدازول برای درمان بیماری‌های مقاربتی (STD) است. باید توجه کرد که این دسته از آنتی بیوتیک‌ها برای سرماخوردگی، آنفولانزا یا سایر عفونت‌های ویروسی موثر نیستند و معمولا آثار خود را بر روی عفونت‌های باکتریایی نشان می‌دهند.
موارد مصرف قرص مترونیدازول
در قسمت قبل عنوان کردیم که این دارو می‌تواند برای از بین بردن انواع مختلفی از عفونت‌های باکتریایی در نقاط مختلف بدن مورد استفاده قرار گیرد. این آنتی بیوتیک با توقف رشد برخی از باکتری‌ها و انگل‌ها عمل می‌کند و تنها عفونت‌های باکتریایی و انگلی خاصی را درمان می‌کند. مهمترین موارد تجویز قرص مترونیدازول (Metronidazole) شامل عفونت‌های دستگاه گوارش، دستگاه جنسی یا واژن است. این قرص همچنین ممکن است همراه با سایر داروها برای درمان زخم معده یا روده ناشی از یک باکتری خاص استفاده شود. نکته مهمی که در مورد این دارو وجود دارد، عدم مصرف بیش از حد و خود سرانه آن است. مصرف بی رویه این داروها باعث می‌شود که مقاومت آن‌ها در برابر عفونت کاهش یافته و اثر درمانی آن‌ها کم شود.
موارد منع مصرف قرص مترونیدازول
در برخی شرایط خاص استفاده از این دارو باید توسط پزشک قطع و یا مصرف آن کنترل شود. به عنوان مثال اگر مبتلا به بیماری کرون یا بیماری خونی، کلیوی یا کبدی هستید، لازم است نظر پزشک خود را در مورد مصرف این دارو جویا شوید. از دیگر موارد منع مصرف این دارو، بانوانان باردار در سه ماهه اول بارداری هستند. در حین مصرف این دارو و حداقل تا 3 روز پس از دوز نهایی، از مصرف نوشیدنی‌های الکلی یا محصولات حاوی پروپیلن گلیکول خودداری کنید. الکل و پروپیلن گلیکول ممکن است باعث تهوع، استفراغ، گرفتگی معده، سردرد، تعریق و گرگرفتگی در صورت مصرف با مترونیدازول شوند.
مکانیسم اثر قرص مترونیدازول
مترونیدازول متعلق به دسته‌ای از داروها به نام ضد میکروبی نیترویمیدازول است. این گروه از داروها که همگی تقریبا به روشی مشابه عمل می‌کنند، برای درمان بیماری‌های عفونی به کار گرفته می‌شوند. داروهای خانواده ضد میکروبی نیترویمیدازول عفونت‌های ناشی از باکتری‌ها و سایر موجودات به نام تک یاخته را درمان می‌کند. قرص مترونیدازول با از بین بردن باکتری‌ها یا سایر ارگانیسم‌هایی که باعث عفونت می‌شوند، عفونت را بهبود می‌بخشد.
عوارض جانبی قرص مترونیدازول
هر دارو به موازات اثرات مفیدی که بر روی بدن بر جای می‌گذارد، ممکن است عوارض ناخواسته‌ای نیز ایجاد کند. در مورد قرص مترونیدازول باید عنوان کنیم که عوارض این دارو در دو دسته عوارض متداول و عوارض جدی طبقه بندی می‌شوند. عوارض متداول دارو با گذشت زمان از بین می‌روند اما در صورت مشاهده عوارض جدی‌تر، باید به پزشک مراجعه کرد.
عوارض معمول دارو
- سردرد
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع یا استفراغ
- اسهال
- سوزش سردل
- گرفتگی در ناحیه معده شما
- یبوست
عوارض جدی
- تشنج (حرکات ناگهانی ناشی از سفت شدن عضلات شما)
- سرگیجه
- سردرد
- گیجی
- آتاکسی (از دست دادن کنترل حرکات بدن)
در صورت مشاهده هر گونه علائم عصبی مانند تشنج، سردرد، تغییرات بینایی، ضعف، بی حسی یا گزگز، باید فوراً مصرف این دارو را متوقف کنید.
عوارض مصرف بیش از اندازه (اوردوز) قرص مترونیدازول
اگر فرد اقدام به مصرف بیش از حد مصرف این دارو کرده باشد و علائم جدی مانند غش کردن یا مشکل تنفسی دارد، باید در اسرع وقت به مراکز درمانی منتقل شود. علائم مصرف بیش از حد این دارو ممکن است شامل حالت تهوع، استفراغ، بی حسی، گزگز یا مشکلات تعادل و حرکت عضلات باشد. رسیدگی به موقع و دفع دارو از بدن می‌تواند بیمار را از شرایط خطرناک نجات دهد. نکته بسیار مهمی که در مورد این دارو وجود دارد، این است که هرگز نباید خودسرانه مصرف آن را به دیگران توصیه کنید.
هشدارها درباره قرص مترونیدازول
قرص‌ها و کپسول‌های خوراکی مترونیدازول (Metronidazole) دارای هشدار جعبه سیاه هستند. این جدی‌ترین هشدار سازمان غذا و دارو (FDA) است. هشدار جعبه سیاه نشان‌دهنده اثرات دارویی است که ممکن است در طولانی مدت برای افراد خطرآفرین باشد. این هشدارها در مورد قرص مترونیدازول در دو دسته قرار می‌گیرند.
- هشدار سرطان: سرطان در برخی از حیوانات در طول آزمایش با مترونیدازول یافت شد، بنابراین ممکن است این دارو خطر مشابهی در انسان نیز ایجاد کند؛ البته این مسئله هنوز مورد تایید قطعی قرار نگرفته است. در هر صورت قرص مترونیدازول فقط باید برای درمان شرایطی که توسط FDA تایید شده است، استفاده شود.
- هشدار مصرف: برای کاهش بروز باکتری‌های مقاوم به دارو، مترونیدازول فقط باید برای درمان یا پیشگیری از عفونت‌هایی استفاده شود که قویاً مشکوک به ایجاد باکتری هستند. استفاده از این دارو برای درمان بیماری‌های ویروسی موثر نخواهد بود.
تداخلات دارویی مترونیدازول
گاهی اوقات استفاده همزمان از برخی داروها ممکن است خطرآفرین باشد. برخی از داروها می‌توانند بر سطوح خونی سایر داروهایی که استفاده می‌کنید تأثیر بگذارند که این مسئله ممکن است عوارض جانبی را افزایش یا اثربخشی داروها را کاهش دهد. چنانچه هر یک از داروهای متعلق به دسته‌های زیر را مصرف می‌کنید، بهتر است قبل از مصرف مترونیدازول با پزشک خود مشورت کنید:
- داروهای ضد افسردگی
- داروی آسم
- بوسولفان یا سایر داروهای سرطان
- داروهای قلب یا فشار خون
- لیتیوم یا سایر داروهای ضد روان پریشی
- داروهای درمان مالاریا، HIV یا سایر عفونت‌ها
- رقیق کننده‌های خون مثل وارفارین، کومادین، جانتوون
مطالعه بیشتر درباره قرص مترونیدازول
اگر علاقمند هستید تا اطلاعات بیشتری در مورد این دارو و مکانیسم اثر آن به دست آورید می‌توانید به منابع معتبری از جمله medlineplus.gov، drugs.com و fda.gov مراجعه کنید.
نظرات مصرف کنندگان درباره این دارو
مطالعه نظر افراد مختلفی که از قرص مترونیدازول برای درمان عفونت خود استفاده کردند و استفاده از تجربیات آن‌ها در طول مصرف این دارو می‌تواند به شما در کسب اطلاعات بیشتر کمک کند. وب سایت webmd.com نظرات کاربران را در مورد مصرف این دارو با شما به اشتراک می‌گذارد.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
تمامی داروهای خانواده آنتی بیوتیک‌ها از جمله قرص مترونیدازول، باید با تجویز پزشک و در دوره‌های زمانی تعیین شده مصرف شوند تا بتوانند عفونت باکتریایی ایجاد شده در نواحی مختلف بدن را از بین ببرند. مصرف خودسرانه این داروها علاوه بر ایجاد مقاومت در باکتری‌ها، می‌تواند عوارض جدی دیگری نیز برای بدن داشته باشد.