گاهی زندگی زناشویی به دلیل شرایطی خاص به بن بست می‌رسد و زوجین چاره‌ای جز این ندارند که از هم جدا شوند. یکی از دلایلی که می‌تواند منجر به طلاق شود، عسر و حرج و کراهت شدید زن و مرد نسبت به همدیگر است. یعنی اگر مرد یا زن از همدیگر متنفر باشند، می‌توانند تقاضای طلاق بدهند.
البته اگر تنفر یک طرفه و تنها از جانب زن باشد، مراحل طلاق کمی سخت می‌شود و زن مجبور است تا برخی از حقوق خود مانند مهریه را ببخشد تا بتواند رضایت همسرش را جلب کند. طلاق به دلیل عسر و حرج و کراهت شدید می‌تواند مشمول دو نوع طلاق باشد که هر کدام شرایط خاص خودش را دارد. در ادامه به بررسی بیشتر این نوع طلاق خواهیم پرداخت.
عسر و حرج و شرایط آن
عسر و حرج به معنی به سختی افتادن و غیرقابل تحمل شدن زندگی است. اگر زن بتواند ثابت کند که کراهت از شوهرش به دلیل عسر و حرج است، می‌تواند بدون رضایت شوهر از او طلاق بگیرد. قانون مدنی در طی چندین مواد قانونی به موضوع عسر و حرج زن پرداخته و طلاق به دلایل گفته شده را مجاز می‌داند. البته احراز این شرایط به عهده دادگاه است.
مواردی که برای عسر و حرج ذکر شده عبارتند از:
- ترک زندگی خانوادگی توسط مرد در یک سال به صورت حداقل به مدت شش ماه پشت سرهم يا ۹ ماه متناوب بدون داشتن عذر موجه.
- اعتياد مرد به يکی از انواع مواد مخدر يا مصرف مداوم مشروبات الکلی؛ طوری که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد کند و مرد از ترک اعتیاد امتناع کرده و مدتی که طبق نظر پزشک لازم بوده تا برای ترک آن صرف کند، سرباز زند آورد و در مکان مورد نظر حاضر نشود. در صورتی که مرد به تعهدات خود عمل نکند يا پس از ترک، مجدداً به مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی روی آورد، بنا به درخواست زوجه طلاق انجام می‌شود.
- محکوم شدن مرد به حبس از 5 سال یا بیشتر به صورت قطعی.
- ضرب و شتم مداوم زن، داشتن رفتارهای ناپسند و مجبور کردن زن به انجام کارهایی که خلاف عرف و قانون است.
- ابتلاء مرد به بيماري‌های صعب العلاج روانی يا ساری يا هر بیماری غیر قابل درمان دیگری که زندگی را برای زن سخت می‌کند. مواردی مانند عقیم بودن نیز مشمول این قاعده می‌شود.
لازم به ذکر است که موارد مندرج در اين قانون مانع از آن نيست که دادگاه در ساير مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود حکم طلاق را صادر نمايد.
طلاق به دلیل نفرت شدید
تنفر از همسر می‌تواند یکی از دلایل طلاق باشد که گاهی یک طرفه و تنها از جانب زن و گاهی دو طرفه است که مرد و زن همزمان از هم کراهت دارند. اگر زن بخواهد به طور یک طرفه به دلیل تنفر از شوهر از او طلاق بگیرد، باید بتواند یکی از موارد عسر و حرج را در دادگاه ثابت نماید.
باید بدانید طلاق به دلیل تنفر از شوهر دو نوع است:
طلاق مبارات: در این نوع طلاق زن و مرد متقابلا از همدیگر کراهت دارند به طوری که ادامه زندگی برایشان سخت است.
طلاق خلع: در این نوع طلاق زن به دلیل تنفر از شوهر از او جدا می‌شود. بنابراین طلاق یک طرفه بوده و نیازمند رضایت شوهر است.
در طلاق خلع، باید شرایط زیر برای درخواست طلاق مهیا باشد:
- پرداخت مالی برابر یا کمتر یا بیشتر از مهریه به مرد از طرف زن
- دریافت مال بخشیده شده توسط مرد و رضایت دادن وی برای طلاق خلع
- اقدام به طلاق و جدایی از طرف زن
اگر زن یک وکالت بلاعزل برای طلاق خلع و بذل مهریه از همسر خود داشته باشد، می‌تواند به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه کرده و با ارائه مدارک لازم، دادخواست طلاق به دلیل عسر و حرج و کراهت شدید را ثبت نماید. در این صورت حتی اگر مرد رضایت به طلاق خلع نداشته باشد، زن باز هم می‌تواند شکایت خود را در مراجع قانونی پیگیری نماید.
مراحل طلاق خلع
زمانی که زن به دلیل عسر و حرج و کراهت شدید از همسر خود جدا می‌شود، باید روال زیر را طی کند:
- ابتدا درخواست طلاق خلع خود را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت نماید
- ارائه رسید بخشش مال به مرد
- ارسال ابلاغیه طلاق برای زوجین
- مراجعه به دادگاه برای اعلام رای نهایی
- صدور حکم طلاق
حکم این نوع طلاق قابل تجدیدنظر خواهی در دادگاه تجدیدنظر و فرجام خواهی در دیوان عالی کشور است. مدت اعتبار آن نیز 6 ماه بعد از تاریخ ابلاغ رای فرجامی یا انقضای مهلت فرجام خواهی است. بنابراین زوجین باید در این مدت برای اجرای صیغه طلاق مراجعه کنند، چنانچه آن‌ها از این کار خودداری نمایند، حکم طلاق باطل می‌شود.
مدارک لازم برای طلاق به دلیل عسر و حرج و کراهت شدید
هنگام مراجعه برای ثبت حکم طلاق، باید مدارک زیر را به همراه داشته باشید:
- اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زن
- اصل و کپی سند ازدواج
- تنظیم دادخواست طلاق خلع
- رضایت‌نامه زوج برای طلاق زن
هزینه‌های طلاق به دلیل عسر و حرج و کراهت شدید با کیست؟
از آن جایی که زوجه دادخواست طلاق خلع را تنظیم کرده و خواستار طلاق است، در نتیجه تمامی هزینه‌هایی جاری به عهده اوست. این هزینه عبارتند از:
- هزینه دادرسی
- هزینه مشاوره اجباری طلاق توافقی در صورت راضی شدن زوجین به طلاق در ۵ جلسه
- هزینه ثبت دادخواست طلاق از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
- هزینه داوری در طلاق
- هزینه ثبت طلاق در محضر