تنقیه یا انما روشی است که برای تحریک تخلیه مدفوع استفاده می‌شود. این روش یک درمان مایع است که معمولا برای رفع یبوست شدید استفاده می‌شود؛ این فرایند به فرد کمک می‌کند تا زمانی که قادر به این کار نیست، مواد زائد را از معقد خارج کند. لوازم مورد نیاز برای تنقیه در خانه از طریق داروخانه در درسترس هستند، اما برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی باید از پزشک یا پرستار راهنمایی خواست. انواع مرسومی از پاکسازی وجود داد و هدف از آن، تمیز کردن روده بزرگ است. این روش ممکن است قبل از کولونوسکوپی یا دیگر معاینات پزشکی توصیه شود. یبوست، خستگی، سردرد و کمردرد می‌تواند با یک پاکسازی برطرف شود که طی آن از محلولی با پایه آب با غلطت کمی از نرم‌کننده مدفوع، جوش شیرین یا سرکه سیب برای تحریک روده بزرگ استفاده می‌شود. این روش پاکسازی باید روده‌ها را تحریک کند تا به سرعت محلول یا هر ماده مدفوعی تحت فشار را بیرون بریزد.
کابرد تنقیه چیست؟
این روش ممکن است برای چند وضعیت استفاده شود:
- یبوست
یبوست بیماری شایع گوارشی است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که روده بزرگ قادر به حذف مواد زائد از طریق معقد نباشد. افراد مبتلا به این بیماری طی یک دوره هفت روزه، سه بار یا کمتر اجابت مزاج دارند. یبوست خفیف زمانی است که به اندازه کافی فیبر یا آب کافی مصرف نشود. ورزش روزانه به جلوگیری از یبوست کمک می‌کند.
اگر سایر درمان‌های یبوست موثر نبودند استفاده از روش تنقیه می‌تواند عضلات معقد را به حرکت مدفوع جمع شده تحریک کند. دو گونه پاکسازی برای یبوست وجود دارد. اولین مورد روده‌ها را روان می‌کند تا مدفوع به سرعت دفع شود. مورد دوم نگهداری محلول آن است که برای مدت طولانی‌تر در بدن باقی می‌ماند. این روش معمولا دارای روغن است که عبور مدفوع از بدن را راحت‌تر می‌کند. از این روش معمولا برای تمیز کردن پایین روده استفاده می‌شود. با این حال معمولا این روش آخرین چاره برای درمان یبوست است. اگر رژیم و ورزش برای درمان فرد کافی نباشد، ممکن است پزشک قبل از اجرای پاکسازی، ملین توصیه کند. در بعضی موارد، شب قبل از اجرا پاکسازی از ملین استفاده می‌شود تا جریان دفع مواد زائد را تقویت کند.
- پاکسازی قبل عمل
ممکن است ارائه دهنده خدمات درمانی از شما بخواهند که در روزها یا ساعت‌ها قبل از انجام یک عمل مانند کولونوسکوپی، تنقیه انجام دهید. این به شما کمک می‌کند روده بزرگ شما و بافت‌ها، بدون مانع دیده شود. این کار کشف پلیپ‌ها را آسان‌تر می‌کند.
- سم‌زدایی
برخی افراد این روش را راهی برای پاکسازی روده بزرگ از آلودگی‌ها، باکتری‌ها و تجمع آن‌ها در بدن می‌دانند که ممکن است منجر به بیماری شوند. هرچند شواهدی برای اثبات استفاده به این دلیل وجود ندارد؛ روده بزرگ و سایر ساختارهای دستگاه گوارش شما به طور کارآمد خود را تمیز می‌کنند.
- کولونوسکوپی
تنقیه ممکن است قبل از معاینات پزشکی روده بزرگ استفاده شود. پزشک ممکن است برای تشخیص بواسیر لحمی قبل از عکس‌برداری از روده بزرگ، یک پاکسازی تجویز کند تا تصویر واضح‌تری داشته باشد. یکی از کاربردهای تنقیه، پیش از کولونوسکوپی است. کولونوسکوپی استفاده از یک دوربین کوچک برای بررسی سلامت معقد و روده است. برای انجام کولونوسکوپی، روده باید خالی باشد. ممکن است فرد چند روز قبل از کولونوسکپی رژیم غذایی خود را محدود کند. هم چنین ممکن است پزشک برای اطمینان از خالی بودن روده، پاکسازی را تجویز کند.
- غربالگری سرطان
پاکسازی باریوم می‌تواند برای بررسی سرطان روده بزرگ کمک کند. با این کار روده تخلیه و بعد مایع باریوم در معقد قرار داده می‌شود. با اشعه ایکس می‌توان تصویر واضحی از روده‌ها داشت. بعد از این روند، باریوم با اجابت مزاج از بدن دفع می‌شود.
نحوه انجام تنقیه چیست؟
- تنقیه در مطب پزشک
اگر با این کار آشنا نیستید، یک متخصص باید تنقیه را برای شما تجویز کند. آن‌ها همچنین راهنمایی‌هایی برای کیت‌های خانگی ارائه می‌دهند که از داروخانه بدون نسخه قابل دریافت است. بهتر است قبل از استفاده، با پزشک خود مشورت کنید.
برخی از انواع این روش به طور انحصاری در مطب‌های پزشکی انجام می‌شود. به عنوان مثال، تنقیه باریوم از یک ترکیب مایع استفاده می‌کند تا بر نقاط خاصی از دستگاه گوارش تمرکز کند. این کار حجم دستگاه گوارش را افزایش می‌دهد. از پاکسازی باریوم برای درمان یبوست استفاده نمی‌شود.
- تنقیه در خانه
می‌توان به راحتی تنقیه در خانه را انجام داد. این روش می‌تواند هزینه کمتری داشته باشد، اما باید از پزشک خود راهنمایی‌های دقیق بخواهید. با توجه به ماهیت حساس این روش باید از یک نفر کمک بخواهید. در پاکسازی از محلول آب نمک استفاده می‌شود که در کیسه‌ای در یک طرف لوله قرار می‌گیرد. قسمت دیگر چرب شده و مستقیما درون معقد قرار می‌گیرد. برای اینکه محلول دقیقا به روده بزرگ برسد، در حالی که روی شکم یا پهلو خوابیده‌اید، زانوهای خود را بغل کنید. لوله چرب شده را به آرامی تا 4 اینچ داخل معقد خود قرار دهید. پس از محکم شدن لوله، محتویات کیسه را به آرامی فشار دهید یا اجازه دهید به کمک نیروی جاذبه به داخل بدن شما جریان یابد. زمانی که کیسه خالی شد، لوله را به آرامی بردارید. لوله و کیسه را در سطل زباله بیاندازید.
تنقیه با آب و صابون
در حالی که روش‌های مختلفی برای پاکسازی وجود دارد، تنقیه با آب و صابون یکی از متداول‌ترین انواع پاکسازی به خصوص برای یبوست است. این روش ترکیبی از آب مقطر و مقدار کمی صابون است. صابون روده شما را به دفع مدفوع تحریک می‌کند. فراموش نکنید که این شکل از پاکسازی معمولا در مواردی استفاده می‌شود که یبوست به سایر روش‌های درمانی مانند ملین‌ها پاسخ نداده است. از تنقیه با آب و صابون جز با توصیه پزشک استفاده نکنید.
تنقیه در خانه را می‌توان با آب و صابون انجام داد. نکته مهم در خصوص انجام آن در منزل اطمینان از استریل بودن تمام وسایل برای کاهش خطر عفونت است. این مراحل را برای پاکسازی با آب و صابون انجام دهید:
- یک شیشه یا کاسه تمیز را با هشت فنجان آب مقطر گرم پر کنید.
- چهار تا هشت قاشق غذاخوری صابون ملایم مانند صابون کاستیل اضافه کنید. هر چه بیشتر اضافه نمایید، محلول تحریک‌کننده‌تر خواهد بود. پزشک شما می‌تواند راهنمایی کند که کدام میزان برای شما مناسب است.
- دمای محلول را با استفاده از دماسنج اندازه بگیرید. دمای آن باید بین 40 درجه سانتی‌گراد تا 43 درجه سانتی‌گراد باشد.
- محلول گرم شده را در یک کیسه تمیز با لوله متصل قرار دهید.
- طبق روش گفته شده در همین مقاله، تنقیه با آب و صابون را انجام دهید.
عوارض تنقیه با آب و صابون
معمولا تنقیه با آب و صابون، عوارض جانبی زیادی ندارد. اما برخی افراد ممکن است دچار حالت تهوع، استفراغ یا درد شکم شوند. این عوارض باید بعد از آزاد شدن محلول از معقد فروکش کند. اگر به نظر نمی‌رسد که این علائم کاهش یافته است، با پزشک خود مشورت کنید.
آمادگی برای تنقیه چیست؟
ممکن است در روزهای قبل از پاکسازی، از فرد خواسته شود چیزی نخورد یا دستورالعمل‌های خاص غذایی را دنبال کند. بسته به پزشک و نیازهای سلامتی فرد، دستورالعمل‌ها می‌تواند متفاوت باشد. اگر قصد انجام تنقیه در خانه را دارید، از استریل بودن تمام لوازم خود و داشتن یک روان‌کننده، اطمینان حاصل کنید. به نحوه آماده‌سازی محلول توجه کافی داشته باشید. برای کاهش فشار در روده بزرگ، مثانه خود را قبل از شروع پاکسازی، تخلیه نمایید.
مراقبت‌های بعد از تنقیه چیست؟
برخی افراد تا چند ساعت پس از پاکسازی نیاز به اجابت مزاج اضافی دارند. به همین دلیل، بسیاری ترجیح می‌دهند تا پس از تنقیه در خانه بمانند. اما در بیشتر موارد ممکن است پس از پایان پاکسازی بدون هیچ مشکلی، به کارهای خود ادامه دهید.
نظر محققان در مورد تنقیه چیست؟
بسیاری از طرفداران غیرسنتی از این روش به عنوان یک روش مفید برای پاکسازی داخلی دفاع می‌کنند. برای علم پزشکی غربی هنوز این رای صادر نشده است که آیا انجام منظم این کار به شکل خانگی مفید است یا خیر. در مورد مزایای سلامتی طولانی مدت تنقیه، تحقیقات قطعی زیادی انجام نشده است. استفاده کم از این روش برای شست‌وشوی روده بزرگ احتمالا به شما آسیب نمی‌زند، به شرطی که از لوازم استریل استفاده و دستورالعمل‌ها را به دقت دنبال کنید. اما فراموش نکنید که انجام تنقیه خطراتی نیز دارد.
خطرات بالقوه تنقیه چیست؟
تنقیه به طور کلی بی‌خطر است؛ اگر طبق دستورات پزشک انجام شود. فشار به معقد می‌تواند بافت اطراف را تحریک کند و به آن آسیب برساند. هرگز لوله را با فشار وارد معقد نکنید. در صورت حل نشدن مشکل بعدا آن را انجام دهید یا با پزشک خود مشورت کنید. خونی که پس از تنقیه در مدفوع وجود دارد ممکن است به معنی آسیب معقدی یا یک مشکل پزشکی اساسی باشد. در مورد خونریزی معقدی بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید.
انجام چند باره این روند می‌توان خطر عوارض مربوط به آن را بیشتر کند. بهترین کار برای انجام پاکسازی روزی یک بار، در یک ساعت مشخص و طبق دستور پزشک است. این کار نه تنها عوارض جانبی را کاهش می‌دهد، بلکه به بدن شما کمک می‌کند تا به طور منظم، مواد زائد را دفع کند. اگر یبوست بیش از چند روز ادامه یافت، با پزشک خود صحبت کنید. در موارد بسیار نادر، تجویز نادرست تنقیه می‌تواند منجر به آمبولی (یا انسداد) شود؛ آمبولی‌های ریوی می‌توانند کشنده باشند.
نتیجه گیری و جمع بندی
تنقیه می‌تواند راهی موثر برای رفع یبوست و سایر مشکلات گوارشی باشد. اگر چه می‌توان این کار را در خانه انجام داد اما بهتر است قبل از هر کاری با پزشک مشورت کرد. تنقیه در خانه اگر به درستی انجام شود، خطری برای فرد نخواهد داشت اما در صورت بروز هر گونه عوارض جانبی، باید به پزشک مراجعه کرد.