هیدروسفالی(به انگلیسی: Hydrocephalus) یک بیماری ناشی از افزایش حجم مایع مغزی نخاعی (CSF) است که معمولا به علت انسداد جریان مایع مغزی-نخاعی در بطن ها یا در فضای ساب آراکنوئید ایجاد می شود که ممکن است مادرزادی یا اکتسابی باشد. قبل از توضیحات بیشتر در این رابطه لازم است که تعریفی از مایع مغزی نخاعی داشته باشیم.
مایع مغزی نخاعی (CSF) مایعی است شفاف و بدون رنگ که حجم آن 75 الی 150 میلی لیتر بوده که این مایع، فضای داخل بطن های مغز، فضای زیر عنکبوتیه (فضای ساب آراکنوئید) و کانال مرکزی طناب نخاعی را پر می کند. اگرچه شبکه کوروئیدی هر یک از بطن های مغزی که توده ای از مویرگ ها است، وظیفه تشکیل مایع مغزی-نخاعی (CSF) را برعهده دارد، ولی مقدار کمتری از مایع مغزی نخاعی احتمالا توسط دیواره های مویرگ های نرم شامه ساخته می شود. یکی از مهمترین وظایف مایع مغزی-نخاعی، نگهداری و حفاظت از مغز و نخاع و جلوگیری از ضربات مغزی است.
هیدروسفالی به شرایطی گفته میشود که مایعات در داخل جمجمه تجمع کرده و باعث ورم کردن مغز شود. در واقع هیدورسفالی در لغت به معنی "آب در مغز" است. تجمع آب در جمجمه میتواند به مغز آسیب برساند و این آسیبدیدگی میتواند منجر به بروز ناتوانیها و اختلالات رشدی، فیزیکی و ذهنی در بیمار شود. بنابراین برای جلوگیری از بروز عوارض وخیمتر لازم است این بیماری حتماً تحت درمان قرار گیرد. اصولاً هیدروسفالی بیشتر در کودکان و بزرگسالان با سن بالای 60 سال اتفاق میافتد، اما جوانان و بزرگسالان هم ممکن است به این بیماری دچار شوند. برآوردهای ارائه شده توسط مؤسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی (NINDS) حاکی است که از هر 1000 نوزادی که متولد میشوند، 1 تا 2 نفر به بیماری هیدروسفالی مبتلا هستند.
علت بیماری
این انباشتگی آب میتواند سبب آسیب به مغز شود. آسیبهای فیزیکی، تکاملی و اختلالات فکری از این جمله هستند. لذا این بیماری پیش از ایجاد مشکلات جدی نیاز به درمان دارد. بیماری هیدروسفالی عمدتا در کودکان و افراد مسن، بالای ۶۰ سال، رخ میدهد. اما افراد جوان و میانسال هم ممکن است دچار شوند.
علائم در سنین مختلف متفاوت است در شیرخواران به صورت افزایش سریع در اندازه دور سر یا بزرگ شدن غیر طبیعی اندازه سر باشد. در کودکان و بالغین شامل علایم افزایش فشار درونجمجمه مانند سردرد٬ استفراغ٬ تهوع٬ خیز پاپی٬ انحراف چشمها به پایین٬ اختلال در تعادل٬ عدم هماهنگی اختلال در شناخت٬ کاهش حافظه٬ خوابآلودگی یا کما میباشد. علائم بالینی در هیدروسفالی با مزمن شدن تفاوت میابد. دیلاتاسیون و گشادی نوع حاد بطنی بیشتر خودرا با علائم غیراختصاصی و علائم افزایش فشار درونجمجمهای نشان میدهد. در مقابل ممکن است دیلاتاسیون نوع مزمن(به ویژه در افراد مسن) بدون نشانه و بی سروصدا مثلاً با سهگانه حکیم(تریاد آدامز) آغاز شود. تریاد آدامز یا سهگانه حکیم شامل سه نشانه است: بیاختیاری در ادرار٬ اختلال در راه رفتن٬ گیجی و منگ بودن و در زبان عام با نام خیس٬ لرزان٬ دیوانه نیز عنوان میگردد.
در نوزادان که هیدروسفالی اغلب بدنبال انسدادهای مادرزادی در مسیر مایع مغزی نخاعی بروز میکند، مهمترین علامت بزرگ شدن غیر عادی سر است. گاهی نوزادان دچار استفراغ نیز میشوند. در سنین بزرگتر بدلیل آنکه استخوانهای سر به یکدیگر چسبیدهاند، افزایش مایع مغزی نخاعی باعث افزایش فشار داخل جمجمه شده و بیمار دچار سردرد میشود. استفراغ و اختلال بینایی نیز بدنبال افزایش فشار داخل جمجمه بروز میکند. در صورت عدم درمان بیمار به اغما رفته واحتمال مرگ وجود دارد.
انواع
• هیدروسفالی مرتبط یا غیر انسدادی: بسته بودن جریان مایع مغزی-نخاعی در ناحیهٔ ساب آراکنوئید و بزرگ شدن همه بطنهای مغز و افزایش فشار دراطراف مغز و نخاع پیآمد آن است.
• هیدروسفالی انسدادی یا غیر مرتبط: بستهشدن کانال(آکوداکت) یا مجرای سیلویوس بین بطن سه و چهار مغز است و چون در آن ارتباط بینبطنی قطع میشود٬ با نام غیرمرتبط شناخته میشود.
• هیدروسفالی ایدیوپات (بدون علت خارجی)
در این صفحه تعداد 767 مقاله تخصصی درباره هیدروسفالی که در نشریه های معتبر علمی و پایگاه ساینس دایرکت (Science Direct) منتشر شده، نمایش داده شده است. برخی از این مقالات، پیش تر به زبان فارسی ترجمه شده اند که با مراجعه به هر یک از آنها، می توانید متن کامل مقاله انگلیسی همراه با ترجمه فارسی آن را دریافت فرمایید. در صورتی که مقاله مورد نظر شما هنوز به فارسی ترجمه نشده باشد، مترجمان با تجربه ما آمادگی دارند آن را در اسرع وقت برای شما ترجمه نمایند.
مقالات زیر هنوز به فارسی ترجمه نشده اند. در صورتی که به ترجمه آماده هر یک از مقالات زیر نیاز داشته باشید، می توانید سفارش دهید تا مترجمان با تجربه این مجموعه در اسرع وقت آن را برای شما ترجمه نمایند.