آشنایی با موضوع
انتقالدهندههای عصبی (به انگلیسی: Neurotransmitters) مواد شیمیایی هستند که از یک نورون ترشح میشوند و بر فعالیت نورون دیگر تاثیر میگذارند. این مواد انتقالدهنده که به آنها پیک عصبی نیز میگویند، از تکمههای پایانی نورونها در شکاف سیناپسی آزاد میشوند و توسط گیرندههای موجود در غشای سلول دیگری که در فاصله بسیار نزدیکی از آن قرار گرفته، پیگردی میشوند. ارتباط شیمیایی در هر سیناپس، اختصاصی و منحصر به فرد است. انتقالدهندهها در مقایسه با تعدیلکنندهها مسیر کوتاهتری را طی میکنند و از حیطه عملکرد کمتری برخوردارند.
بهطور طبیعی یک انتقالدهنده عصبی نمیتواند به مدت زیادی روی غشای نورون پسسیناپسی باقی بماند. زیرا ممکن است آن نورون را بهطور مدام تحریک یا بازداری کند که در این صورت امکان کنترل دقیق از بین میرود. از دو راه کوتاه شدن مدت عمل انتقالدهندههای عصبی حاصل میشود. در مورد برخی انتقالدهندههای عصبی فرایند تجزیه صورت میگیرد. به این ترتیب که آنزیمهای غشای یاخته گیرنده با پیک عصبی وارد فعل و انفعال میشود تا آن را تجزیه و بیاثر سازد. در مورد سایر انتقالدهندههای عصبی فرایند بازجذبژ یا بازگیری صورت میگیرد. این فرایند تقریبا بلافاصله منطقه سیناپس را از ماده شیمیایی پاک میکند. منظور از بازگیری، جذب انتقالدهندههای عصبی توسط همان پایانههای سیناپسی رهاکننده آنهاست
تاکنون دهها انتقالدهنده و تعدیلکننده عصبی شناسایی شدهاند که مهمترین آنها عبارت است از:
استیلکولین
استیلکولین ماده ناقلی است که در صفحه محرکه عصبی – ماهیچهای انسان و مهرهداران وجود دارد. صفحه محرکه عصبی – ماهیچهای همان ارتباط بین آکسون سلول حرکتی با تار ماهیچهای را میگویند که از ویژگی سیناپس شیمیایی برخوردار میباشد. استیلکولین با مکانیسم انتقال، وارد پایانه عصبی میشود. نیمی از استیلکولین موجود در پایانه عصبی، از آزادسازی و احیای قبلی استیلکولین ناشی میشود و بقیه از پلاسمای خون تامین میگردد. برای تولید استیلکولین، نیاز به آنزیم کولین استیلاز(Choline Acetylase) میباشد. این آنزیم در جسم سلولی نورون حرکتی ساخته میشود و در مدت 10 روز از آکسون به پایانه پیشسیناپسی انتقال داده میشود
کاتکولامینها(catecholamins)
آدرنالین یا اپینفرین، نورآدرنالین یا نوراپینفرین و دوپامین از جمله ناقلین آدرنرژیک این دسته بوده که در تمام سیناپسهای پسگرهای دستگاه سمپاتیک به استثنای غدد عرق وجود دارند. همه این کاتکولامینها، از اسیدآمینه تیروزین ساخته شدهاند
سروتونین
از هستههایی ترشح میشود که از سجاف میانی(median raphe) ساقه مغز منشأ میگیرند و به درون بسیاری از نواحی مغز و نخاع و هیپوتالاموس میروند.
سروتونین از اسید آمینه تریپتوفان ساخته میشود. سروتونین و ماده دیگری به نام ملاتونین(melatonin) با نام کلی ایندولامین(indolamine) خوانده میشوند. ملاتونین، هورمون غده کاجی یا پینهآل(pineal) است که از تغییر شکل سروتونین به وجود میآید.
گابا یا گاما آمینو بوتیریک اسید(GABA)
این ماده از پایانههای عصبی در نخاع، مخچه، عقدههای قاعدهای و نواحی بسیاری از قشر مخ ترشح میشود.
گابا از اسید گلوتامیک ساخته میشود و یکی از مهمترین واسطههای شیمیایی بازدارنده اعصاب است. گابا از طریق افزایش نفوذپذیری غشای عصبی نسبت به یون کلر عمل میکند. نورونهایی که گابا را تولید میکنند، گابرژیک نام دارند. تحلیل نورونهای گابرژیک در مغز باعث بیماری داءالرقص یا کره(Chorea) میشود که در آن حرکات غیرارادی وسیعی در بیمار ظاهر میشود. داروهای بنزو دیازپین، عمل گابا در مغز را تشدید و تسهیل میکنند.
گلوتامات، آسپارتات، گلیسین
گلوتامات از پایانههای پیشسیناپسی بسیاری از مسیرهای حسی دستگاه عصبی مرکزی و نواحی قشر مخ ترشح میشود.
این ماده نیز مانند گابا از اسید گلوتامیک به وجود میآید ولی برخلاف آن، یک میانجی عصبی تحریککننده بوده و در فرایند یادگیری موثر است. گلوتامات، گابا، آسپارتات و گلیسین جزء گروه اسید آمینهها هستند. گلوتامات و آسپارتات از گوارش مواد پروتئینی در روده به وجود میآیند؛ ولی پس از جذب نمیتوانند از سد بین خون و مغز عبور کنند؛ بنابراین خود مغز این مواد را میسازد. گلوتامات واسطه شیمیایی برخی از نورونهای هیپوتالاموس است که باعث تنظیم ترشحات غده هیپوفیز میشوند. آسپارتات مانند گلوتامات تحریککننده است. اسید آمینه گلیسین، یک واسطه شیمیایی بازدارنده بوده و باعث مهار نورونهای حرکتی میشود.
نوروپپتیدها
نوروپپتیدها یک گروه کاملا متفاوت از ترانسمیترها بوده و فعالیت آنها معمولا آهسته است. این واسطهها در سیتوزول پایانههای پیشسیناپسی ساخته نمیشوند، بلکه در ریبوزومهای جسم سلولی نورونها ساخته میشوند.
در این صفحه تعداد 673 مقاله تخصصی درباره انتقالدهندههای عصبی که در نشریه های معتبر علمی و پایگاه ساینس دایرکت (Science Direct) منتشر شده، نمایش داده شده است. برخی از این مقالات، پیش تر به زبان فارسی ترجمه شده اند که با مراجعه به هر یک از آنها، می توانید متن کامل مقاله انگلیسی همراه با ترجمه فارسی آن را دریافت فرمایید.
در صورتی که مقاله مورد نظر شما هنوز به فارسی ترجمه نشده باشد، مترجمان با تجربه ما آمادگی دارند آن را در اسرع وقت برای شما ترجمه نمایند.
در صورتی که مقاله مورد نظر شما هنوز به فارسی ترجمه نشده باشد، مترجمان با تجربه ما آمادگی دارند آن را در اسرع وقت برای شما ترجمه نمایند.