سترون سازی(به انگلیسی: Sterilization) یعنی استفاده از روشهای فیزیکی یا شیمیایی به منظور از بین بــردن و تخریب کلیه اشکال ارگانیسمی از جمله اسپورها. فرایندی است که میکروارگانیسمها و عوامل انتقال دهنده آنها از جمله قارچ، باکتری٬هاگ باکتری و ویروس را از سطح اجسام از بین میبرد. فراینداستریل کردن بسته به جنس تجهیزات نیازمند به استریلیزاسیون شامل روشهای گرماییخشک(فوور)، گرماییمرطوب(اتوکلاو)، شیمیایی، رادیواکتیو(پرتوگاما) و فیلتراسیون میشوند. استریل یا سترون به معنی کاملاً عاری از باکتری یا قارچ یا ویروس یا دیگر میکروارگانیسمهای بیماریزا و غیربیماریزا (در مورد اشیای بیجان) است. هدف از استریل کردن جلوگیری از انتقال عفونت است. بعد از هر سترون سازی باید مطمئن شویم که کلیه اشکال ارگانیسمی درفرایند سترون سازی از بین رفته اند. روش های پایش یا فیزیکی هستند، یاشیمیایی و یا بیولوژیک. در پایش فیزیکی، سلامت خود دستگاه ارزیابی می شود. برای مثال، بررسی سالم بودن عقربه های درجه حرارت، فشار و زمان. اما در پایش شیمیایی، با استفاده ازنشانگرهایی صورت می گیرد که تغییر رنگ می دهند. این نشانگرها به صورت نوار، برچسب یا اشکال دیگر هستند. مثلا در نوارهایی که جهت ارزیابی عملکرد اتیلن اکساید موجوداست، در صورت صحت عملکرد دستگاه، نوار از رنگ قهوه ای به سبز، تغییر رنگ می دهد. در پایش بیولوژیک، از اسپورهای باسیلوس سوبتیلیس و باسیلوس استئاروترموفیلوس استفاده می شود. نشانگرهای بیولوژیک به صور مختلف نواری، ویال یا آمپول کوچک موجودند. نشانگرهای بیولوژیک را در داخل محفظه اتوکلاو، در داخل بسته ها یا سینی قرار میدهند و با آن به صورت هفتگی یا ماهانه عملکرد دستگاه را ارزیابی می نمایند. مواد شیمیایی سترون کننده: برخی از مواد شیمیایی را میتوان با افزودن غلظت و یا افزودن مدت زمان، به منظور سترون سازی به کار گرفت. مثلا محلول گلوتارالدئید 2% تا 20 دقیقه برای گندزدایی وسایل بکار میرود ولی وقتی 6 تا 10 ساعت به کار رود، در حد استریل کننده عمل مینماید. هیدروژن پراکساید 5/7%، غلظتهای بالای هیپوکلریت سدیم، پراستیک اسید نیز از مواد شیمیایی استریل کننده هستند. میکروب و مواد ضدعفونی کننده، روز بروز کاربرد بیشتری در جنبههای مختلف پزشکی، علوم، نفت و غیره پیدا میکنند. دستیابی به سترونی به کمک عوامل فیزیکی و شیمیایی میسر است. امروزه برای سترون کردن، از دما، پرتوها، گازهای شیمیایی، صافیهای ویژه، مواد و ترکیبات شیمیایی ضدعفونی کننده و داروهای میکروب کش گوناگون استفاده میشود. سترون کردن به کمک شعله سادهترین و موثرترین روش سترونی است. دقت عمل آن میتواند بسیار زیاد باشد و برای سترون کردن فوری وسایل و ابزار کار در آزمایشگاه استفاده میشود. وسایلی که به ترتیب سترون میشوند، باید نسبت به شعله مقاوم باشند و پس از سرد شدن مورد استفاده قرار گیرند. جوشاندن کارایی و دقت این روش چندان زیاد نیست، زیرا هاگهای مقاوم میکروبی میتوانند گرمای آب جوش را تحمل کنند. لذا وسایلی که بدین ترتیب سترون میشوند، میتوانند برای مصارف بهداشتی، نه آزمایشگاهی، بکار روند. سترون کردن به کمک گرمای متناوب
سترون کردن به روش گرمادهی متناوب در دمای 100 درجه سانتیگراد را تندالیزاسیون مینامند. این روش در مقایسه با جوشاندن موثر است و در مورد مایعاتی که حاوی مواد غذایی اولیه و مورد نیاز رشد میکروبی هستند، بکار میرود. سترون کردن به کمک گرمای خشک
در این روش، دو عامل دما و زمان زیاد دخالت دارد و این عمل در دستگاهی به نام آون انجام میگیرد که دمای درونی آن میتواند تا 200 افزایش یابد. سترون کردن به کمک گرمای مرطوب و تحت فشار
این عمل در دستگاهی به نام اتوکلاو انجام میگیرد و باعث میشود که مواد پروتئین، زودتر و بهتر منعقد شوند و در نتیجه کارایی آن در نابود کردن یاختههای میکروبی بیشتر از گرمای خشک است.
سترون کردن به کمک پرتودهی
از سه نوع پرتو استفاده میشود: اشعه فرابنفش، اشعه ایکس، اشعه گاما. اشعه فرابنفش در بین آنها دارای کاربرد وسیعی است. ولی چون قادر به عبور از آب، مایعات، شیشه یا پلاستیک شفاف نیست، بنابراین برای سترون کردن سطوح عریان بکار میروند. پرتوهای یوننده مثل پرتو گاما برای سترون کردن مواد غذایی، فراوردههای پزشکی و سایر مواد متراکم بکار میروند. بهترین کاربرد پرتو گاما در سترون کردن خاک است. تاثیر پرتوها بر یاختهها به علت اثرات مرگ بار آنها بر DNA است. سترون کردن به کمک صافی
در مورد معلولهایی بکار میرود که نسبت به دما، پرتو یا گازهای شیمیایی حساس هستند.
انواع روشهای سترون سازی عبارتند از:
• حرارت خشک (فور)
• حرارت مرطوب (اتوکلاو)
• اتوکلاو اتیلن اکساید (ETO)
• (VHP) Vaporized Hydrogen Peroxide
• گاز پلاسما
در این صفحه تعداد 768 مقاله تخصصی درباره سترون سازی که در نشریه های معتبر علمی و پایگاه ساینس دایرکت (Science Direct) منتشر شده، نمایش داده شده است. برخی از این مقالات، پیش تر به زبان فارسی ترجمه شده اند که با مراجعه به هر یک از آنها، می توانید متن کامل مقاله انگلیسی همراه با ترجمه فارسی آن را دریافت فرمایید. در صورتی که مقاله مورد نظر شما هنوز به فارسی ترجمه نشده باشد، مترجمان با تجربه ما آمادگی دارند آن را در اسرع وقت برای شما ترجمه نمایند.
مقالات زیر هنوز به فارسی ترجمه نشده اند. در صورتی که به ترجمه آماده هر یک از مقالات زیر نیاز داشته باشید، می توانید سفارش دهید تا مترجمان با تجربه این مجموعه در اسرع وقت آن را برای شما ترجمه نمایند.