دانلود مقالات ISI درباره عنصرهای خاکی کمیاب + ترجمه فارسی

عنصرهای خاکی کمیاب(به انگلیسی: Rare earths) با نشانه اختصاری "REEs" یا فلزهای خاکی کمیاب، مجموعه ۱۷ عنصر شیمیایی جدول تناوبی است. این دسته از عنصرها عبارتند از پانزده عنصر لانتانیدها و دو عنصر اسکاندیم و ایتریم. به این دلیل اسکاندیم و ایتریم کمیاب شناخته شده‌اند که بیشتر در همان سنگ معدن‌هایی پیدا می‌شوند که لانتانیدها پیدا می‌شوند و ویژگی‌های شیمیایی همانندی را از خود نشان می‌دهند. عناصر نادر خاکی به دلیل داشتن یون‌های پایدار سه ظرفیتی با اندازه‌های مشابه، خواص فیزیکی و شیمیایی مشابهی دارند. اصولاً عناصر نادر خاکی، کمتر از بقیه عناصر، قابلیت حل‌شدن دارند و طی تأثیر فرآیندهای دگرگونی درجه‌ی پایین، فرسایش، دگرسانی و گرمابی، جابه‌جا نمی‌شوند. حلالیت شیمیایی این عناصر نیز، شبیه هم است و فقط کمی در سری لانتانیدها تغییر می‌کند و به خاطر این تشابه، مشکل می‌توان این عناصر را از هم جدا کرد؛ اگرچه این عناصر را به صورت اکسیدی براحتی می‌توان از نظر شیمیایی جدا کرد. هم‌چنین همه‌ی این عناصر، به صورت ترکیبات سه‌ظرفیتی، زمانی که گرم می‌شوند، با عناصر غیرفلزی بسیار قوی واکنش داده و ترکیبات محکمی را تشکیل می‌دهند. از دیگر خاصیت‌های آن‌ها این است که هرگز به صورت یک فلز آزاد در خاک یافت نمی‌شوند و تغییرات شعاع یونی در این عناصر، ناچیز است. با وجود شباهت‌های این عناصر از لحاظ خواص شیمیایی، باعواملی هم‌چون شرایط اکسیداسیون، احیا و تغییرات کوچک، مانند تغییر در ظرفیت یونی عناصر، اختلاف در شعاع و پتانسیل یونی (عامل مهم در مراحل مختلف کانی‌زایی) و تفاوت در کمپلکس‌های حاصل، وجود بخش‌های آلی در برخی سنگ‌ها مانند شیل (که باعث تمرکز برخی از این عناصرمی شود) قابل تفکیک خواهند بود. کانی‌ها و فرآورده‌های عناصر خاکی نادر، در کنار محصولات جانبی و مواد باقیمانده‌ی حاصل از فرآوری آن‌ها، به‌دلیل همراهی آن‌ها با بعضی عناصر رادیواکتیو، مانند توریم و اورانیوم، ممکن است به‌طور طبیعی، قبل از فرآوری در برخی از ذخایر خاصیت رادیو اکتیوی داشته باشند. البته براساس استانداردهای بین‌المللی میزان سمی‌بودن و خطرناکیِ آن‌ها در حد بالایی نیست و در زمان حمل و نقل، بارگیری، انبار و عرضه‌ی آن‌ها، مراقبت‌های نه‌چندان شدیدی مورد نیاز است. براساس مطالعات انجام شده عناصر کمیاب عمدتا همراه با سنگ های آذرین آلکان، متاسوماتیکی و اسکارن ها و به عنوان محصول اصلی سرب و روی، کانسار های تیتان، آهن-آپاتیت، آلومینیوم و همراه با کانی های زیرکن، باستنازیت، مونازیت، گزنوتیم، آپاتیت، تیتانیت، شیئلیت مشاهده می شود. مهمترین سنگ های میزبان عناصر کمیاب شامل گرانیت، پگماتیت های وابسته سینیت ها، بوکسیت ها، لاتریت ها، نفلینیت ها، کیمبریت ها، کربناتیت ها، پلاسرها، توده های آهن-آپاتیتی و رگه های سرب و روی دار می باشند از لحاظ سنگ شناسی عناصر کمیاب در ایران همراه سنگ های گرانیتی، کمپلکس های اولترامافیک-مافیک آلکان (نظیر توده قره آغاج)، پلاسر ها (خرانق، زرین، مروست و کهنوج ) و توده های آهن- آپاتیتی ایران مرکزی می باشند.