سالیتون(به انگلیسی: Solitons) در ریاضیات و فیزیک، یک موج منزوی خودتقویت کننده (یک بسته موج یا پالس) است که وقتی با سرعت ثابت حرکت میکند شکلش را حفظ میکند. سالیتونها در نتیجهٔ خنثیسازی آثار غیرخطی و پاشندگی در محیط حاصل میشوند. «آثار پاشندگی» به رابطه پراش بین فرکانس و سرعت امواج برمیگردند.
سالیتونها به عنوان جوابهای دستهٔ گستردهای از معادلات دیفرانسیل جزئی بطور ضعیف غیرخطی پاشنده ناشی میشوند که سیستمهای فیزیکی را توصیف میکنند. پدیدهٔ سالیتونی اولین بار توسط جان اسکات راسل (۱۸۸۲–۱۸۰۸م) توصیف شد. او یک موج سالیتوری را در کانال مشترک در اسکاتلند مشاهده کرد. او این پدیده را در یک مخزن موج بازسازی کرد و آن را موج انتقال نامید. در اپتیک، عبارت سالیتون برای بیان هر میدان اپتیکی که در حین انتشار به دلیل تعادل بین اثرات خطی و غیر خطی در محیط تغییر نمیکند استفاده میشود. دو نوع سالیتون اصلی وجود دارد:
سالیتونهای فضایی: میدان الکترومغناطیسی می تواند نمار شکست محیط را هنگام انتشار از آن تغییر دهد، و با این کار ساختاری شبیه یک تار نوری با نمار شکست متغیر ایجاد کند. در این صورت میدان الکترومغناطیسی هنگام عبور از این محیط خود ساخته بدون اینکه برای آن اتلافی که قبلاً ناشی از پراش در محیط رخ می داد ایجاد شود به شرط آنکه این میدان یکی از حالتهای انتشاری در آن محیط باشد شروع به انتشار بدون هیچ اتلافی ناشی از پراش و بدون تغییر شکل میکند که به این حالت انتشاری یک سالیتون فضایی می گویند.
سالیتون زمانی: چنانچه موجی در یک محیط حرکت کرد و اثرات پاشندگی که باعث باز شدی شکل موج میشود با اثرات غیر خطی محیط جبران شد، موج بدون تغییر شکل در محیط انتشار می یابد که به آنها سالیتونهای زمانی گفته می شود.
تحقیق بر روی پاسخهای سالیتونی و موجهای سالیتوری، اولین بار در قرن ۱۹ (سال ۱۹۶۰میلادی) توسط جان اسکات راسل (John Scott_Russell) هنگامیکه مسیر یک موج سالیتوری (solitary) را در یک کانال آب دنبال می کرد، صورت گرفت.
برای تعریف سالیتون معنای واحدی را نمی توان در نظر گرفت جوابهای غیر خطی معادله موج را سالیتون می گوییم و معادلات بسیاری وجود دارند که برای آنها پاسخ های سالیتونی را تعریف می کنیم. در یک تعریف ساده، به موجی که سه خاصیت زیر را داشته باشد سالیتون گفته میشود: ۱- شکل آن تغییر نکند. ۲- در منطقهای از فضا محدود باشد. ۳- بعد از برخورد با سالیتونهای دیگر شکل خود را حفظ کند. برخی از جوابهای معادلهموجی که غیر خطی و پاشنده باشد میتوانند خاصیتهای زیر را داشته باشند:
۱- با حرکت بسته موج شکل و سرعت آن تغییر نکند.
۲- بقای شکل و سرعت مجانبی حتی پس از برخورد چند بسته موج با هم برقرار باشد. در فیزیک کلاسیک به جوابهایی که خاصیت۱ را داشته باشند موج انفرادی میگویند. اگر جواب علاوه بر خاصیت۱، خاصیت۲ را نیز دارا باشد آن را سالیتون مینامند. موجهای سالیتونی رفتاری شبیه به ذرات دارند
در این صفحه تعداد 784 مقاله تخصصی درباره سالیتون که در نشریه های معتبر علمی و پایگاه ساینس دایرکت (Science Direct) منتشر شده، نمایش داده شده است. برخی از این مقالات، پیش تر به زبان فارسی ترجمه شده اند که با مراجعه به هر یک از آنها، می توانید متن کامل مقاله انگلیسی همراه با ترجمه فارسی آن را دریافت فرمایید. در صورتی که مقاله مورد نظر شما هنوز به فارسی ترجمه نشده باشد، مترجمان با تجربه ما آمادگی دارند آن را در اسرع وقت برای شما ترجمه نمایند.
مقالات ISI سالیتون (ترجمه نشده)
مقالات زیر هنوز به فارسی ترجمه نشده اند. در صورتی که به ترجمه آماده هر یک از مقالات زیر نیاز داشته باشید، می توانید سفارش دهید تا مترجمان با تجربه این مجموعه در اسرع وقت آن را برای شما ترجمه نمایند.