پیشداوری به پافشاریِ بدونِ دلیل و غیرِ قابلِ اثباتِ فلسفی یا تجربی گویند. ریشهٔ پیشداوری به یک عقیده یا شخصی میباشد که باعث میشود که انسان به راحتی حرف بیدلیل یا بدون دلایل کافی را نه تنها بپذیرد بلکه بر روی آن پافشاری هم داشته باشد. نقطه مقابل پیشداوری تنفر و کینه و … است که نفرت بیدلیل یا بدون دلایل کافی از عقیده یا شخصی است. تعصب از آنجا که یک معنای حسی دارد و مانند دیگر تعاریف معنایی کلمات دیگر از این دست بر پایه احساسات و بازخوردهای آن پیکره بندی میگردد؛ پس با تغییر فرد؛ جامعه و به تبع آن فرهنگ معنی و کاربرد آن تغییر خواهد کرد پس به نظر میرسد که نتوان از آن به عنوان یک حکم قطعی استفاده بنیادی کرد به همین خاطر است که هیچگاه به عنوان معنای کلیدی صرف صراحتاً در قانون استفاده نگردیده و اصل جهان شمولی بر پایه آن تنظیم نگشته و این تعریف برای تمامی معانی که بر پایه احساسات بی اساس غیرقابل اثبات شکل گرفته صادق میباشد.
ریشهها و عوامل پیش داوری
اساسیترین عوامل پیش داوری موارد زیر میباشند:
الف) عوامل شناختی پیش داوری
۱٫ تصورات قالبی،به معنای نسبت دادن خصوصیات یکسان به همه افراد یک گروه است بدون اینکه تفاوتهای واقعی میان اعضای آن گروه در نظر گرفته شود.
۲٫ عواطف؛ احساسات و عواطف مبتنیبر تصورات قالبی غالبا بر داوریهای اجتماعی ما درباره دیگران تاثیر میگذارند.
۳٫ طبقهبندی اجتماعی؛ تقسیم دنیا به دو مقوله “ما” و “آنان” از لحاظ نژاد، قومیت، مذهب، جنس و غیره که منجر به ایجاد باورها و احساسات خوب درباره “ما” و احساسات منفی درباره گروه بیگانه یعنی “آنان” میشود.
۴٫ تجانس برونگروهی و درونگروهی؛ افرادی که پیشیداوری شدیدی نسبت به برخی گروههای اجتماعی دارند، اغلب چنین عباراتی را بیان میکنند: همه آنان مثل همند، مشت نمونه خروار است. مدلول این جملات آن است که اعضای گروههای دیگر بیش از اعضای گروه خودی باهم شباهت دارند. گرایش به مشابه دانستن اعضای گروه خودی را “توهم تجانس برونگروهی” و میل به متفاوت دانستن اعضای گروه خودی را “تمایز درونگروهی” مینامند.
ب) عوامل اجتماعی پیش داوری
۱٫ رقابت؛ این پدیده پایهای برای قدیمیترین تبیین پیش داوری یعنی تعارض واقعی محسوب میشود. رقابت میان گروههای اجتماعی درباره کالاها و فرصتهای ارزشمند باعث پیش داوری گروهها نسبت به یکدیگر شده و مادامی که چنین رقابتی ادامه داشته باشد، پیش داوری منفی گروهها نسبت به یکدیگر ادامه خواهد داشت
۲٫ سپر بلا کردن؛ پیش داوری در رسیدن به یک هدف که با انگیزه اقتصادی مربوط است ولی با آن یکسان نیست، استفاده میشود. هدف اخیر این است که کسی (یا گروهی) را پیدا کرد تا بتوان تقصیر همه بدبختیها و بلاها را به گردن او انداخت
۳٫ منافع اقتصادی؛ بنابر این نظریه و با در نظر گرفتن محدودیت منابع، گروه مسلط ممکن است بکوشد تا یک گروه اقلیت و ضعیف را استثمار و خفیف کند تا بتواند به کسب مزایای مادی نایل آید؛ مانند تحقیر ملل مستعمره و جهان سوم توسط استثمارگران و ملل غرب و ارجحیت قایل شدن برای خود جهت نیل به منافع اقتصادی و سیاسی.
۴٫ همرنگی؛ همرنگی کورکورانه با هنجارهای موجود جامعه از عوامل اساسی تداوم تعصب و پیش داوری است. افراد همرنگ معمولا این تعصبات و پیش داوریها را بهعنوان هنجارهای مورد قبول جامعه میپذیرند و انجام میدهند.
ج)عوامل انگیزشی و روانشناختی پیش داوری
۱٫ توجیه رفتار خود؛ یکی از علل پیش داوری در شخص، نیاز وی به توجیه رفتار خویش است. مثلا اگر کسی نسبت به فردی بیرحمی کرده باشد سعی میکند او را تحقیر کند تا بیرحمی خود را توجیه کند و اگر بتواند خود را متقاعد سازد که او به یک گروه بیارزش و غیرانسانی تعلق دارد
۲٫ شخصیت اقتدارطلب یا استبدادی؛ برخی اشخاص آمادگی و تمایل بیشتری به پیش داوری دارند. نهتنها بهعلت تأثیرات بیرونی مستقیم بلکه بهعلت نوع شخصیت آنها. تئودور آدورنو و همکارانش این نوع افراد را شخصیتهای استبدادی مینامند که اساسا دارای این مشخصات هستند: در اعتقادات خود خشک و متحجرند، پایبند ارزشهای سنتی هستند، نسبت به ضعف و ناتوانی چه در خود و چه در دیگران بردباری ندارند، بسیار کیفر دهنده و مجازات کنندهاند، سوء ظن دارند و برای صاحبان قدرت احترام فراوانی قائلند.
روشهای کاهش پیش داوری
اگرچه محو کامل پیش داوری و تعصب امری بعید به نظر میرسد اما روانشناسان اجتماعی روشهایی را برای کاهش آن پیشنهاد دادهاند که عبارتاند از:
۱٫ تغییر تصورات قالبی؛ این امر بهوسیله دادن اطلاعات واقعی در برابر اطلاعات نادرست به افرادی که دچار پیش داوری هستند امکانپذیر است.
۲٫ تماس بین گروهها؛ تعصب و پیش داوری چنانچه بهطور عمیق مربوط به ساختار شخصیتی افراد نباشد، بهوسیله برقراری موقعیتهای مساوی بین گروه اقلیت و اکثریت، کاهش مییابد، خصوصا اگر از طرف نهادها و سازمانها حمایت شود.
۳٫ کوششها و اهداف مشترک؛ دو گروهی که در ابتدای کار با یکدیگر دشمنی دارند اگر همکاری در پروژه مشترک را یاد بگیرند شانس یکپارچگی آنها افزایش خواهد یافت.
۴٫ گذاشتن ادراک خوب بهجای ادراک بد؛ طبقهبندی و تمایز بین دو گروه اغلب منبع اسناد تصورات قالبی است که به شکلگیری تعصب و تبعیض منجر میشود. میتوان شکل طبقهبندی را به سه روش تغییر داد:
– طبقهبندی مجدد؛ اعضای دو گروه متقابل بفهمند که به نفع آنهاست که خود را متعلق به یک گروه بدانند.
– انفرادی کردن؛ عدم تاکید بر تفاوتهای گروهی و تاکید بر تفاوت افراد تا مانع اسناد خصوصیات یکسان، تصورات قالبی و در نتیجه پیش داوری درباره افراد یک گروه شود.
در این صفحه تعداد 331 مقاله تخصصی درباره پیشداوری که در نشریه های معتبر علمی و پایگاه ساینس دایرکت (Science Direct) منتشر شده، نمایش داده شده است. برخی از این مقالات، پیش تر به زبان فارسی ترجمه شده اند که با مراجعه به هر یک از آنها، می توانید متن کامل مقاله انگلیسی همراه با ترجمه فارسی آن را دریافت فرمایید. در صورتی که مقاله مورد نظر شما هنوز به فارسی ترجمه نشده باشد، مترجمان با تجربه ما آمادگی دارند آن را در اسرع وقت برای شما ترجمه نمایند.
مقالات زیر هنوز به فارسی ترجمه نشده اند. در صورتی که به ترجمه آماده هر یک از مقالات زیر نیاز داشته باشید، می توانید سفارش دهید تا مترجمان با تجربه این مجموعه در اسرع وقت آن را برای شما ترجمه نمایند.
Keywords: پیشداوری; Prejuicio; Modelo de proceso dual; Exclusión social; Identidad profesional; Modelos de ecuaciones estructurales; Prejudice; Dual process model; Social exclusion; Professional identity; Structural equation modelling;
Keywords: پیشداوری; Social value orientation; Political orientation; Social worldviews; Right-wing authoritarianism; Social dominance orientation; Prejudice; Interpersonal orientation;