بومشناسی' (Ecology)، شاخهاى از زیستشناسى است که زندگى گیاهان و جانوران را در محیط نشو و نما یا 'بوم' (Habitat)، آنها بررسى مىکند و 'بومشناسى انسانی' یا 'اکولوژى انسانی' علمى است که انسان را در رابطه با محیط زندگی، مورد تحقیق قرار مىدهد.
اکولوژی یا بوم شناسی بررسی روابط متقابل موجودات زنده و محیط زیست آنان است. با این تعریف مختصر می توان ادعا کرد که همه ما بدون اینکه خودمان بدانیم بوم شناس یا اکولوژیست (ecologist) هستیم. یک کوهنورد بهنگام کوهنوردی وقتی به بررسی اتفاقاتی (پرواز یک پرنده، شکفتن گلها،و…. . ) که در کوه بوقوع می پیوندد توجه می نماید. یک کشاورز معمولی یا یک باغدار وقتی رشد و نمو گیاهی که کاشته است را زیر نظر دارد کاری اکولوژیکی انجام می دهند.
بومشناسى یکى از رشتهەاى علوم اجتماعى به شمار مىآید و از جهاتى مشابه جامعهشناسى است. به این معنى که بومشناسى انسانى و جامعهشناسى هر دو انسان و مناسبات متقابل او و محیط زندگى او را بررسى مىکنند. با این تفاوت که:
- بومشناسى بر محیط زندگى انسانى تأکید دارد و جامعهشناسى بر محیط اجتماعى تأکید مىورزد.
- بومشناسی، بیشتر زندگى انسانى را از لحاظ ارتباطى که با محیط طبیعى دارد مورد بحث قرار مىدهد؛ در حالىکه جامعهشناسى عموماً زندگى انسان در محیط اجتماعى را مورد نظر قرار مىدهد.
- بومشناسى عمدتاً بر 'اجتماع' متکى است در حالىکه جامعهشناسى بیشتر به 'جامعه' تکیه مىکند. با این همه نه بومشناسى انسانى از جامعه غافل است و نه جامعهشناسی، اجتماع را نادیده مىگیرد
اکولوژی را بر مبنای شرایط مطالعه به دو بخش میتوان تقسیم کرد.
اتواکولوژی (Autoecology)
از دید مکتب فرانسوی اگر یک موجود زنده به تنهایی در ارتباط با محیط مطالعه شود و هیچگونه رابطهای با موجودات زنده دیگر در محیط نداشته باشد این نوع مطالعه اتواکولوژی است. مثلا گیاهان در مناطق نزدیک قطب یا در بیابانها در فواصل بسیار دور از همدیگر رشد و زندگی میکنند و عملا هیچگونه ارتباط زیستی اعم از حمایت یا رقابت با همدیگر ندارند، مطالعه در چنین محیطهایی داخل بحث اتواکولوژی قرار دارد. در مکتب آمریکایی اگر موجود زندهای به حالت منفرد و یا عدهای از افراد متعلق به یک گونه واحد در رابطه با محیط بررسی شوند این مطالعه اتواکولوژی است.
سین اکولوژی (Synecology)
وقتی موجود زنده در کنار موجودات زنده دیگر اعم از اینکه به گونه واحد یا گونههای متعددی متعلق باشند، زندگی کند، مطالعه اکولوژی چنین موجودی در محدوده بحثهای سین اکولوژی میباشد. یا به عبارت دیگر اگر موجود یا موجودات زنده در جمع سایر موجودات زنده مورد بررسی قرار گیرد. مطالعه از نوع سین اکولوژی است. مثلا مطالعه یک درخت بلوط یا درختان بلوط در یک جنگل و در جمع سایر گیاهان و جانوران.
بومشناسی یا اکولوژی بررسی دانش برهمکنشهای میان جانداران و زیستبوم – محیط زندگی – آنها است.
میتوان مدعی شد که بومشناسی کهنترین علم بشری است. اگر طبق تعریف بومشناسی بررسی علمی پراکنش و فراوانی جانداران، و برهمکنشهایی که این پراکنش و فراوانی را تعیین میکنند باشد، ابتداییترین انسانها به خاطر نیازشان به دانستن اینکه نه تنها غذا، بلکه دشمنان غیرانسانیشان کی و کجا پیدا میشوند، باید بومشناسانی از این دست بودهباشند. حتی نخستین کشاورزان برای شناخت شیوهٔ ادارهٔ منابع خوراکی زنده و نیز اهلیشدهشان میبایست از آن هم کارکشتهتر میشدند. بدینترتیب این نخستین بومشناسان، که بومشناسانی عملگرا بودند، در صدد شناخت پراکنش و فراوانی جانداران و بهکارگیری این دانش در جهت منافع جمعیشان برآمدند.
موضوع بومشناسی، محیطهاى اجتماعى گوناگون انسانى است و مقصود از محیط زندگی، هم محیط طبیعى (خاک، آب و هوا، تغییرات فصلی، شرایط اقلیمى و منابع طبیعى و. . . ) و هم محیط اجتماعى (فرهنگ) است.
نواع عوامل اکولوژیکی:
1. عوامل اقلیمی(کلیمایی): مثل نور،حرارت،باد،آب ….
2. عوامل خاکی(ادافیک): مقدارعناصرغذایی،رطوبت اسیدیته،بافت خاک….
3. پستی وبلندی(توپوگرافی): شامل شیب زمین،جهت شیب،ارتفاع….
4. عوامل زیستی: شامل روابط متقابل بین موجودات زنده ازقبیل: رقابت،چرا،سایه انداز،ودخالت های انسان
در این صفحه تعداد 2323 مقاله تخصصی درباره بومشناسی که در نشریه های معتبر علمی و پایگاه ساینس دایرکت (Science Direct) منتشر شده، نمایش داده شده است. برخی از این مقالات، پیش تر به زبان فارسی ترجمه شده اند که با مراجعه به هر یک از آنها، می توانید متن کامل مقاله انگلیسی همراه با ترجمه فارسی آن را دریافت فرمایید. در صورتی که مقاله مورد نظر شما هنوز به فارسی ترجمه نشده باشد، مترجمان با تجربه ما آمادگی دارند آن را در اسرع وقت برای شما ترجمه نمایند.
مقالات ISI بومشناسی (ترجمه نشده)
مقالات زیر هنوز به فارسی ترجمه نشده اند. در صورتی که به ترجمه آماده هر یک از مقالات زیر نیاز داشته باشید، می توانید سفارش دهید تا مترجمان با تجربه این مجموعه در اسرع وقت آن را برای شما ترجمه نمایند.